زعفران و خواص آن

• بررسی زعفران از نظر گیاه شناسی
• طبع زعفران
• مواد تشکیل دهنده گیاه زعفران
• خاصیت درمانی زعفران
• موارد منع مصرف زعفران
• شیوه مصرف زعفران
• انواع زعفران اصل

گران ترین ادویه جهان با خواص فوق العاده،  زعفران  است و یکی گیاهان ادویه ای و دارویی جهان می باشد. زعفران  گیاهی است چند ساله که تا ارتفاع ۳۰ سانتی‌ متری نیز رشد می‌ کند. این گیاه دارای گل‌ های بنفش با شش گلبرگ است. گل زعفران  سه پرچم و یک مادگی منتهی به کلاله سه شاخه به رنگ قرمز دارند که قسمت مورد استفاده این گیاه انتهای خامه و کلاله سه شاخه است که با نام زعفران معروف است و دارای رنگ و بوی معطر است.

گل‌ های زعفران ارغوانی، منظم، نر و ماده و به تعداد 2-3 عدد در انتهای ساقه و شامل لوله‌ ای دراز ‌هستند که به سه گلبرگ و کاسبرگ منتهی می‌ شوند. گلبرگ‌ های این گیاه به رنگ بنفش، سرخ و یا ارغوانی هستند. زعفران از کلاله‌ های گل زعفران برداشت می‌ شود. کلاله‌ های گل زعفران رنگشان قرمز است و زمانی که این کلاله‌ ها برداشته و خشک می‌ شوند رنگ زرد رنگی پیدا می‌ کنند که از آن‌ ها برای طعم دادن و رنگ دادن به غذا و کالا های دیگر استفاده می‌ کنند. منشأ این غذا یونان بوده‌ است اما اکنون بیشتر در ایران این گل رشد می‌ کند. البته می‌ توان آن را در کشور هایی مثل اسپانیا، فرانسه، ایتالیا و در بخش‌ هایی از هند هم پیدا کرد. چاشنی زعفران یکی از گران‌ ترین چاشنی‌ ها در جهان است.

طبع زعفران از نظر طب سنتی گرم و خشک است. گرم و خشک بودن طبع این گیاه سبب شده تا دارای خواص و فواید بی نظیری باشد. طبع زعفران گرم بوده و این مورد سبب شده تا یک گزینه مناسب برای تقویت قوای جنسی محسوب شود.

زعفران دارای مواد چرب، املاح معدنی، موسیلاژ و اسانس‌ های فراوان است. رنگ آن مربوط به ماده‌ ای به نام کروسین است که در آن وجود دارد. پیاز این گیاه سمی است و مصرف بیش از حد آن برای حیوانات کشنده است.

این گیاه حاوی رنگی شبیه کاروتنوئید ها به نام پروتوکروسین است که در اثر اکسیداسیون به ماده رنگی زعفران (Crocine) و هتروزیدی تلخ تبدیل می‌ شود که به آن خاصیت تقویت کننده قلب و مقوی معده (به خاطر داشتن مواد تلخ) نسبت می‌ دهند.

بیشتر بخوانید: خواص شگفت انگیز هل

زعفران با طبیعت گرمش دارای خواص دارویی به این شرح است:

1. دستگاه اعصاب را تقویت نموده و ضعف اعصاب، هیستری، افسردگی، درد، تشنج و بی خوابی را درمان می‌ نماید.
2. برای تقویت مغز و حواس مفید است.
3. آرام ‌بخش و خواب‌ آور است. کسانی که به بی‌ خوابی دچار هستند، بهتر است قبل از رفتن به رختخواب، یک فنجان چای زعفران بنوشند.

1. نشاط‌ آور و تقویت‌کننده اختلالات تنفسی است.
2. دم کرده این گیاه، مسکن سرفه و درمان‌کننده برونشیت و اختلالات دستگاه تنفس است.

1. دستگاه گوارش را تقویت نموده، اشتها را می‌ افزاید و هضم غذا را آسان می‌ کند.
2. با اثر قابض، یبوست آور و درمان‌ کننده اسهال است.
3. برای درمان سوء هاضمه ناشی از ضعف گوارشی، سرفه‌ های پی‌درپی، اسپاسم‌ های نایژه‌ و آسم به کار می‌ رود.
4. خوردن چای این گیاه باعث هضم غذا می‌ شود.
5. گاز معده را برطرف می‌ کند.

1. کلیه‌ ها را فعال نموده و بر حجم ادرار می‌ افزاید.
2. مصرف این گیاه همراه با عسل، سنگ کلیه و مثانه را دفع می‌ نماید.
3. کلیه و مثانه را پاک می‌ کند.

بیشتر بخوانید: دمنوش های موثر برای دفع سنگ کلیه

• مصرف منظم این گیاه به کاهش جهش سلول‌ های سرطانی کمک می‌ کند و با کنترل بر تولید رادیکال‌ های آزاد و از طرفی با تقویت سیستم ایمنی بدن، سرطان به طور خود به خود کنترل و مهار می‌ شود.

1. این گیاه با عسل، اختلالات کبدی و مجاری صفراوی را برطرف نموده و سنگ کیسه صفرا را دفع می‌ نماید.
2. قلب و طحال را تقویت کرده و نرمی استخوان را برطرف می‌ سازد.
3. کبد را تصفیه و قوی می‌ کند.

1. مصرف کوتاه‌ مدت زعفران می‌ تواند به برخی از جوانب قوه بینایی کمک کند و ضخامت پرده شبکیه را افزایش می‌ دهد.
2. قوای بینایی را تقویت می‌کند.
3. ضماد آن تورم پلک و غدد بناگوشی بزاقی را التیام می‌بخشد.
4. زعفران می‌ تواند برای سلامت چشم و بیماری‌ های مربوط به چشمی مخصوصاً بیماری تباهی لکه زرد بسیار مفید باشد.

1. یکی از فواید زعفران برای زنان باردار این است که خوردن آن می‌ تواند از بالا رفتن فشارخون آن‌ ها جلوگیری کند.
2. در موارد قاعدگی‌ های دردناک و کمردرد های ناشی از آن به کار می‌ رود.
3. قاعده‌ آور است و کسانی که قاعدگی‌ های نامنظم دارند باید چای این گیاه را بنوشند.
4. در قدیم برای سقط جنین مصرف می‌ شد و به این منظور به زن حامله چند نوبت در روز چای زعفران می‌ دادند.
5. فواید زعفران دم‌کرده برای مشکلات گوارشی می‌ تواند کاهش اسیدی بودن، افزایش جریان خون و تقویت متابولیسم باشد.
6. مصرف این گیاه خونریزی‌ های بعد از زایمان را از بین می‌ برد.
7. یکی از خواص زعفران برای رحم این است که مصرف آن می‌ تواند باعث تحریک انقباضات رحم شود و بر روی ماهیچه‌ های صاف رحم تأثیر می‌ گذارد.

بیشتر بخوانید: دمنوش های موثر برای کاهش درد های قاعدگی

• خیسانده زعفران در روغن آن، سبب تسکین و درمان کوفتگی و اسپاسم و درد های عضلانی می‌ گردد.
• زعفران یک عامل ضد التهابی است و می‌ تواند به کاهش درد و التهاب و سفتی مفصل کمک کند.
• این گیاه می‌ تواند عوامل التهابی مربوط به بیماری روماتیسم در بدن را کاهش دهد و به کاهش درد روماتیسم کمک کند.

• ضایعات پوستی مثل لک و کک و مک نیز با مصرف درست این گیاه در طولانی مدت از بین می‌ رود.
• خوردن چای یا شیر زعفران به افزایش رشد و استحکام مو کمک می‌ کند.

• مفرح و تقویت‌کننده حواس و محرک قوای جنسی است.
• در تغذیه به عنوان معطر کننده، طعم‌ دهنده و رنگ‌کننده مصرف می‌ شود.
• در عطرها و رنگ‌ ها از کلاله این گیاه استفاده می‌ گردد.
• برای اینکه دانه‌ های سرخک زودتر نمایان شوند و از بین بروند، به بچه‌ها زعفران بدهید.
• به درمان بعضی بیماری‌ ها مانند پارکینسون و آلزایم کمک می‌ کند.
• برای درمان فشار خون و قند خون نیز موثر واقع شده است.

1. مصرف زیاد آن باعث بروز اثرات شدیدی می‌شود به طوری که مصرف بیش از ۱۰ تا 12 گرم آن می‌ تواند برای انسان مرگ‌ آور باشد.
2. چون بر روی سیستم تولید مثل اثر می‌ گذارد، بنابراین زنان حامله باید از خوردن آن خودداری‌کنند، زیرا ممکن است باعث سقط جنین شود.
3. خوردن زیاد آن برای کلیه‌ ها مضر است، اشتها را کم و ایجاد سردرد می‌کند و باعث اختلال حواس می‌ شود.

چای یا دم کرده‌ زعفران: دو گرم زعفران را در یک لیتر آب جوش بریزید و به مدت نیم ساعت روی آتش بسیار ملایم بگذارید تا دم بکشد.

تنتور زعفران: یک گرم زعفران را بسایید و با ده گرم الکل سفید هشتاد درجه مخلوط کنید و در شیشه‌ بریزید و در آن را ببندید. این شیشه را در جای تاریکی بگذارید و هر روز آن را تکان دهید. پس از دو هفته آن را صاف کرده و از آن استفاده کنید.

گرد زعفران: این گیاه را در فر با حرارت 25 درجه‌ سانتی گراد خشک و سپس آسیاب کنید و از الک خیلی ریز رد کنید تا گرد نرمی به دست آید. مصرف تا 0. 2 گرم در روز مجاز است.

 این گیاه را با عسل مخلوط کنید و دم کرده‌ زعفران را به عنوان عرق آور استفاده کنید مخصوصاً برای رفع سرماخوردگی و قاعدگی بسیار مفید است.

 از گرد آن و کره‌ کاکائو شیاف درست کنید و استفاده نمایید.

بیشتر بخوانید: خواص فوق العاده زرشک برای سلامتی

هنگامی که بچه‌ ها دندان درمی‌ آورند و لثه‌ هایشان درد دارد، مقدار نیم گرم از این گیاه را با عسل مخلوط کنید و با مسواک نرم روی لثه آنها بمالید تا درد برطرف شود.

0.5 گرم  تارتارات آهن، پتاسیم، گرد زعفران و پودر دارچین را مخلوط کرده و از این مخلوط چهار بار در روز استفاده کنید.

• سوپر نگین:  در زعفران سوپر نگین درصد سافرانال و کروسین بالاترین مقدار خود را دارد و رنگدهی و عطر بسیار بالایی نسبت به انواع دیگر دارد.
• شبه نگین: رنگدهی این نوع زعفران به مراتب بیشتر از انواع دیگر است ولی به زعفران سوپر نگین نمی رسد.
• نگین:  در زعفران نگین فرخوردگی و خمیدگی رشته های این گیاه وجود ندارد و سرشاخه‌ ها به صورت جدا از هم و تماماً قرمز هستند.
• سرگل:  هیچ خبری از زردی و سفیدی زعفران (ریشه) در زعفران سرگل دیده نمی‌ شود و پر استفاده ترین نوع این گیاه می‌ باشد.
• پوشال:  زعفران پوشال، زعفرانی است که دارای کلاله هایی به رنگ قرمز، همراه با مقداری خامه (ریشه) می باشد.
• دسته:  در این نوع زعفران، کلاله های این گیاه بدین نحو که کنار هم چیده می شود خشک می‌ شود.
• زعفران:  به قسمت سفید رنگ زعفران که در انتهای کلاله این گیاه وجود دارد ریشه زعفران می‌ گویند.