سلولهای بدن آدمی، همواره در معرض تغيير و تحول اند. عمر هر سلول پس از مدتی به پایان رسیده و از بین می رود، و سلول جدیدی جانشین یاخته فرسوده شده، وظیفه آنرا به عهده می‌گیرد. سلول جدید نیز پس از سپری کردن دوران عمر خود جایش را به یاخته دیگری می سپارد. (معمولاً تغييرات سلولی در پوست سر، حدود شش ماه طول می کشد.) این قانون تغییر ناپذیر طبیعی روی موها نیز صادق است. مویی که پس از چندی عمرش به پایان رسیده است، می افتد، و وظایف آن راموی جدیدی با همان کم وکیف عهده دار شده، همان عملی را انجام میدهد، که موی قبلی انجام می داده است. تغییر و تحول در این زمینه را ریزش مو می گویند.
البته زمانی مویی به صورت طبیعی می‌ریزد، که عمر طبیعی خود را طی کرده باشند. عمر هر یک از تارهای مو معمولاً چندین سال طول می‌کشد.
ریزش مو، به دونوع صورت می گیرد: ریزش طبیعی و ریزش غیر طبیعی
هنگامیکه موها، طبق قانونمندی عمومی دارای ریزش طبیعی هستند انسان هرگز به عارضه کم مویی و یا طاسی دچار نخواهد شد، بلکه به تعداد موهای ریخته شده، موهای جدیدی به وجود خواهد آمد، بطوریکه بعلت تعادل و توازن موجود، انسان متوجه این کاهش و افزایش نمی شود.
ریزش طبیعی، اندازه، میزان و شاخص معینی نداشته، مقدار ریزش و رویش آن بستگی به طبیعت سر هر فرد دارد، ممکن است مقدار ریزش طبیعی موهای یک شخص بطور مثال، روزانه ده تار مو باشد و برای دیگری، ۵۰ تارمو، بیشتر و یا کمتر. تعداد موهایی که بطور طبیعی می ریزند، به هر اندازه که باشد با بکار بردن شوینده های غیر طبیعی و یا شانه زدن های سخت، شدید و نابجا بصورت ریزش بی رویه و به حدود دو برابر نیز افزایش می یابند.
ساختمان اصلی موها که در اثر فعالیت معمولی فولیکولهای مو (واقع در پوست سر) بوجود می آیند میتوانند سالها بدون ریزش غیر طبیعی بر روی سر باقی بمانند، ومسلماً با بکار نبستن اصول طبیعی نگهداری مو باید در انتظار ریزش موها بود، که پدیده ای غیر طبیعی محسوب می شود. برای حل این مشکل و برای اینکه هر کسی بداند که ریزش موهایش طبیعی است یا نه بهتر است اندکی به عقب برگشته زمانی را در نظر مجسم سازد (این زمان، بطور متعارف، حول محور سن حدود هفده تا هجده سالگی دور میزند.) که با وجود ریزش مو قاعدتا دچار کم مویی نمی شده است. به این دوره از ریزش مو، ریزش طبیعی هم می توان گفت.
بیشتر بخوانید: آزمایش های مربوط به تشخیص ریزش مو
تست ریزش مو طبیعی
اگر ریزش مو، کم مویی را به دنبال بیاورد آنگاه غیر طبیعی خواهد بود که در چنین حالتی حتما باید به مداوای جدی و اساسی آن پرداخت ولی چنانچه ریزش مو کم شدن موها را در پی نداشته باشد، طبیعی به شمار آمده که دراین مورد، جای هیچگونه تشویش و نگرانی نمی باشد. گاهی دیده می شود که برای تعداد طبیعی ریزش مو رقم ثابتی تعیین می‌کنند مثلاً روزانه فلان رقم نشانه ریزش طبیعی مو بوده و افزون بر آن دلیل عارضه ریزش غیر طبیعی است، چنین نظریات واستدلالاتي بطبع بعنوان یک فرمول ثابت و صادق در مورد همه افراد نمی تواند صحیح باشد، و همچنان که گفته شد ریزش مو در شرایط طبیعی بستگی و ارتباط ویژه ای با طبیعت افراد داشته و نوع غیر طبیعی آن به عوامل متعددی بستگی دارد. که مبتلایان بدان بطور مستقیم و یا غیر مستقیم با آن مواجه طریقه آزمایش ریزش مو امری تجربی می باشد، یعنی اینکه در مورد گذشته هر شخصی به میزانی که موهای سرش ریزش داشته است، اگر با وجود این ریزش تغییری در کمیت مو پدیدار نگردد، ریزش طبیعی است، و چنانچه همراه با ریزش موها رویش آنها به نسبت کمتر شده کاهش در موی سرآشکار گردد، این ریزش غیر طبیعی است که اگر برای درمان آن چاره ای اندیشیده نشود، موهای از دست رفته، دیگر به سادگی باز نخواهدگشت.
ولی اگر در آغاز ریزش شخص متوجه عارضه شده به متخصص فن مراجعه کرده در رفع آن کوشا باشد موهای از دست رفته را میتواند دوباره بدست آورد. تجربه نشان داده است، که اینکار از طریق درمان گیاهی و یا تبعیت از روش طبابت سنتی (که ریشه در بطن طبیعت دارد، و از قوانین طبیعی نشأت گرفته است) و تشخيص بموقع امکان پذیر می باشد، بشرط آنکه برای دستیابی به نتیجه مطلوب از سوی فرد مورد معالجه تعجیل صورت نگیرد، چون این شیوه معالجاتی به زمان نیاز دارد.
روشهای مختلف آزمایش ریزش مو غیر طبیعی
بعد از کسب اطلاعات و آگاهی های لازم در زمینه ریزش مو، نکته مهم وقابل توجه تشخیص انواع طبیعی وغیر طبیعی آن از یکدیگر است. در اینجا متدها و روشهایی را تحت عنوان آزمایشات ریزش مو تشریح خواهیم نمود که با بکار بستن آنها می توان مشخص و متمایز نمودن انواع ریزش مو از یکدیگر را به نحو ساده ای انجام داد:
آزمایش ریزش موها را می توان به شیوه های مختلف از جمله به هنگام استحمام (شستشوی سر) با شانه کردن موها، با کشیدن دست خیس به موها با تکان دادن موها برروی یک صفحه کاغذ یا پارچه و یا حوله، با کنتراست نسبت به رنگ موها و مشاهده پوست سر بوسیله آئینه و… بصورت زیر انجام داد:
1- هنگام شستشوی موهای سر، معمولاً مقدار ریزش، بطور عینی و تجربی مشخص گردیده تعداد آن برای شخص قابل شمارش می باشد، چنانچه شستشوی سر، در یک طشت، لگن، دستشویی، سرشویی و یا وان انجام شود، می توان موهای ریخته شده در آن را در هر بار شستشو شمارش نموده و ریزش آنـرا کنترل کرد. اگر تعداد موهای ریزشی روز به روز بیشتر شود، در شخص تولید شک نموده به نظر غیر عادی می آید که این حالت نشانگر ریزش غیر طبیعی موها می باشد.
صورت دیگر انجام این آزمایش گرفتن آمار ریزش، بصورت ماهانه می باشد.
بیشتر بخوانید: با شوینده های طبیعی از ریزش مو در امان باشید.
2- شانه کردن نیز راه دیگر تشخیص ریزش موها می باشد. برای دستیابی به نتیجه دقیق تر، بهتر است، شانه زدن به موها چندین بار در مورد موهای طرف راست سر، چندین بار قسمت چپ سر و چندین بار وسط سر انجام شود و هر بار پس از شانه کردن یک قسمت موهایی را که از آن بخش سر جدا شده و به دندانه های شانه پیچیده اند شمرد، ویادداشت و کنترل نمود. اگر مقدر موهای ریزشی از هر قسمت سر به همان نسبتهای روزهای تعیین شده روزهای پیشین باشد، ریزش، حالت طبیعی دارد و چنانچه در این مقادیر، مکرراً فزونی مشاهده شود، ریزش موها غیر طبیعی است. بهتر است این آزمایش را بطور هفتگی و در روزی مشخص تکرار کرد.
3- یکی دیگر از راههای تعیین و تشخیص ریزش غیر طبیعی موها، همانگونه که اشاره شد کشیدن دست خیس به لابلای موها می باشد. اگر موها از میزان طبیعی خود بیشتر ریزش داشته باشند، تعدادی مو بدست می چسید که در زمانهای گذشته در هنگام انجام این کنترل چنین حالتی برای شخص سابقه نداشته است.
4- طریق دیگر آزمایش مو به اینصورت است که کاغذ با پارچه و یا حوله ای درست در جهت مخالف رنگ موها (اگر رنگ موها روشن است صفحه تیره و برای موهای تیره رنگ صفحه ای به رنگ روشن در نظر میگیریم) مقابل خود گسترده و به تکان دادن موها می پردازیم، سپس تعداد موهای ریخته شده بر روی این گستره را شمارش کرده و این عمل را در روزهای مشخصی تکرار می نماییم که با دقت نظر به آمار گرفته شده از موهای ریزشی می توان متوجه طبیعی و یا غیر طبیعی بودن ریزش موها شد.
5- روش بعدی، برای آگاهی یافتن از ریزش مو و نوع آن به کارگیری آئینه می باشد، که روشی برای مشاهده و بررسی جاهای خالی شده از موی پوست سر می باشد، بدین صورت که در مقابل آئینه نشسته (و یا ایستاده ) موهای سر را در قسمتهای مختلف بویژه بالا، سمت چپ و قسمت راست سر جابجا کرده و تعداد موهای سررا بخش به بخش از لحاظ کمی یا زیادی مشاهده و بررسی می نماییم تا اگر احیاناً ریزش موی بعضی از قسمتهای سر، بیشتر از سایر نقاط باشد، مورد كنترل قرار گیرد و در صورت غیر طبیعی بودن کم مویی در این قسمتها، اقدامات درمانی عاجل به عمل آید.
ایستادن روبروی آئینه به شخص امکان می دهد که موهای قسمت جلوی سر خود را مشاهده وکنترل نماید، و برای دیدن و بررسی موهای طرفین سر، میتوان با زاویه ۹۰ درجه (قائمه) نسبت به آئینه قرار گرفت(نشــته بـا ایستاده)، انگشتان دست را لابلای موهای این قسمت سر فرو برد و با برگردانیدن سر به سمت آئینه ونگاه دقیق به میزان ریزش و با فراوانی موهای این بخشها پی برد. همچنین برای دیدن موهای بالا و پشت سر می توان، از دو آئینه استفاده کرد، که معمولاً یکی از آنها در بالا و یا پشت سر قرار گرفته، آئینه دیگر در مقابل صورت نهاده می شود، تا مشاهده کامل این بخشهای سرصورت گیرد. بطور کلی، آزمایش ریزش مو، به هریک از طرق مذکور و با هر سیکل زمانی که انجام و تکرارگردد، در صورت ثابت بودن تقریبی تعداد موهای شمارش شده و خالی نشده محل رویش موها در پوست سرنشان دهنده ریزش طبیعی و عادی بوده در حالت تغییر روبه فزونی و داشتن و خالی شدن محل رویش موها نشانگر ریزش غیرطبیعی می باشد. معمولا هر شخصی به تعداد ریزش طبیعی موهای سر خود آگاه بوده، اگر نشانه های غیر طبیعی در ریزش موها پدیدارگردد، با کمی توجه و دقت خود اولین کسی است که متوجه آن خواهد شد، مگر اینکه به این امر بی اعتنا باشد.
ریزش مو در وضعیت های ویژه
نکته مهم و شایان توجه در مورد ریزش مو اینکه در بعضی از وضعیتهای ویژه نظیر بارداری، عادت ماهیانه، وشیردهی برای خانمها و هنگام استرس های عصبی و یا در اثر استعمال برخی داروها، مثل قرصهای ضد تیروئید و قرصهای ضدباردای امکان بروز ریزش شدید در موهای سر می باشد،که لازم است بدانیم این پدیده موقتی بوده بعد از رفع عوامل ایجادکننده آن در صورت تقويت بموقع و بجای موها به حالت طبیعی بازخواهد گشت. زمانی که شخص در تشخیص ریزش غیر طبیعی موهای خود دچار شک وتردید گردد، لازم است که به متخصص مو مراجعه نموده در صورت قطعی شدن غیر طبیعی بودن ریزش در پی درمان آن باشد. تذکر این نکته بجا وضروری است که ریزش موها ژنتیکی نمی باشد بلکه معلول عدم آگاهی از راه وروش صحیح مراقبت از موهاست و هرکس که تکنیک نگهداری از آن را به خوبی بداند، و یا شیوه سنتی درمان گیاهی به تقویت موهـا ومـداوای بیماریهای آن بپردازد به عارضه کم موئی و طاسی دچار نخواهد شد.
بیشتر بخوانید: چه عواملی باعث ریزش مو می شوند؟
