گوجه فرنگی و خواص آن

• ترکیبات شیمیایی گوجه فرنگی
• طبع و مزاج گوجه فرنگی
• خواص گوجه فرنگی
• مضرات گوجه فرنگی

گوجه فرنگی با نام علمی Lycopersicum esculentum گیاهی است یک ساله، دارای شاخه‌های زیاد، که ارتفاع آن تا حدود یک متر می‌ رسد. گل‌ های آن زرد رنگ است که از کنار شاخه‌ ها و با ساقه‌ ی آن بیرون می‌ آید. میوه‌ ی آن گرد و یا تخم مرغی و به رنگ زرد یا قرمز دیده می‌ شود. گوجه فرنگی از هزاران سال پیش وجود داشته، البته در ابتدا به اندازه‌ ی یک گیلاس بوده و کم کم بر اثر پرورش درشت تر شده است. اعتقاد بر این است که این ماده غذایی بومی مکزیک است. با این‌ حال، استعمار آمریکا و آمریکای شمالی توسط اسپانیا سبب گسترش کاشت گوجه فرنگی شد. گوجه ‌فرنگی یکی از پرکاربرد ترین مواد غذایی هستند که ما به‌ طور روزانه از آن‌ ها استفاده می‌ کنیم. گوجه فرنگی در حال حاضر چهارمین سبزی ازنظر محبوبیت در میان سبزی‌ های تازه در بازار بعد از سیب زمینی، کاهو و پیاز است. از لحاظ کشت و زرع، گوجه فرنگی جزو سبزیجات است، در حالی که از نظر گیاه شناسی در دسته‌ی میوه جات جای دارد و گیاه شناسان آن را جزو مرکبات می‌ دانند. مصرف گوجه فرنگی مرتباً در حال افزایش است و بعد از سیب زمینی بالاترین مصرف را در بین سبزیجات داراست. گوجه فرنگی دارای میزان بالایی آنتی‌ اکسیدان، روی، پتاسیم، فلور، ویتامین C، فیبر، ویتامین A و… است که در ادامه به بررسی این مواد و خواص گوجه فرنگی می پردازیم.

گوجه فرنگی دارای اسید اگزالیک، اسید مالیک و اسید سیتریک می‌ باشد. همچنین در گوجه فرنگی رسیده، گلوکز، فروکتوز، سوکروز و قندهای دیگر وجود دارد. اسیدی بودن گوجه فرنگی به علت وجود اسید سیتریک است که به تدریج تا مرحله‌ ی قرمز شدن افزایش می‌ یابد و سپس رو به کاهش می‌ گذارد. موادی که باعث رنگ قرمز آن می‌ شود، شامل کاروتنوئید، بتاکاروتن و لایکوپن است. حداکثر مقدار کاروتنوئید در گوجه فرنگی که در زیر نور خورشید رسیده است، وجود دارد. مزایای گوجه‌ فرنگی‌ ها برای سلامتی انسان می‌ تواند به غنی بودن این ماده غذایی مواد مغذی و ویتامین‌ ها، ازجمله میزان قابل‌ توجهی از ویتامین A، C و ویتامین K و نیز مقدار قابل‌ توجهی از ویتامین B6، فولات و تیامین، نسبت داده شود. آن‌ ها همچنین منبع خوبی از پتاسیم، منگنز، منیزیم، فسفر و مس هستند. آن‌ ها دارای مقادیر زیادی از فیبر غذایی و پروتئین و همچنین تعدادی از ترکیبات ارگانیک مانند لیکوپن هستند که به مزایای سلامتی ما کمک می‌ کند.

طبع گوجه فرنگی سرد و‌ تر است و برای افراد گرم مزاج می‌ تواند مفید باشد. از طرفی مصرف گوجه فرنگی برای فصل‌ ها و اقلیم‌ های گرم خوب است. البته ممکن است در افرادی که سردی مزاج و گوارش دارند ایجاد نفخ معده و روده کند. باید در نظر گیرید که افرادی که اختلال هضم دارند نباید پوست گوجه را مصرف کنند و خود بافت گوجه را حرارت داده و در غذا ریخته و مصرف کننده و همراه آن از یک ادویه تند مثل زیره و یا آویشن استفاده کنند.

1. گوجه فرنگی درجه‌ی قلیایی بودن خون را بالا برده و به دفع مواد سمی خون کمک می‌ کند. به طور کلی تصفیه کننده‌ ی خون است.
2. به دفع اسید اوریک کمک می‌ کند.
3. گوجه فرنگی ملین است.
4. برای درمان ورم ملتحمه چشم مفید است.
5. سنگ کلیه را دفع می‌کند.
6. آقایان با خوردن مرتب گوجه فرنگی می‌ توانند خود را در مقابل سرطان پروستات بیمه کنند.
7. گوجه فرنگی از ورم آپاندیس جلوگیری می‌ کند.
8. برای رفع دندان درد، ریشه و شاخه برگ‌های گوجه فرنگی را با آب بجوشانید و این جوشانده را مزمزه کنید.
9. از جوشانده برگ گوجه فرنگی برای دفع شته و حشرات می‌ توانید استفاده کنید. بدین منظور باید یک کیلو گرم برگ تازه گوجه فرنگی را در یک لیتر سرکه خیس کرده و در داخل ظرفی که ۲ لیتر آب جوش دارد بریزید و ظرف را روی چراغ قرار داده و به مدت ۱۵ دقیقه بجوشانید. ظرف را از روی چراغ برداشته، بگذارید تا مدت دو روز بماند گاه گاهی آن را هم بزنید سپس آن را با فشار صاف کنید.
10. برای مبتلایان به نقرس و رماتیسم مفید است.
11. ورم مفاصل را برطرف می‌ کند.
12. از تصلب شرائین جلوگیری می‌ کند و حتی مصرف آن برای این مرض مفید است.
13. اوره خون را پائین می‌ آورد.
14. ورم مخاط روده را رفع می‌ کند.
15. برای تمیز کردن خون باید از آب گوجه فرنگی و کرفس به نسبت مساوی و به مقدار سه فنجان در روز قبل از غذا و به مدت سه هفته استفاده کنید.
16. برای تمیز کردن لکه‌ی جوهر بر روی لباس یک تکه پنبه را در داخل آب گوجه فرنگی برده و لکه جوهر را با آن مالش دهید و سپس آنرا بشوئید.
17. اگر پوست شما کک و مک دارد هر روز آن را با آب گوجه فرنگی تمیز کنید. کم کم کک و مک‌ها را از بین می‌برد.
18. درمان کننده ریزش مو نیز می‌ باشد.
19. ناراحتی‌های رحمی را برطرف می‌ کند.

گوجه فرنگی را می‌ توان به صورت خام و پخته مصرف کرد. در اثر پختن و حرارت، مقدار زیادی از مواد تشکیل دهنده آن، مانند مواد معدنی، قندها، اسیدهای آمینه و مواد ژلاتینی (پکتین) و آلبومین و مواد معطر آن در آب حل و داخل می‌ گردد، منتها نکته‌ ی جالب و با ارزش این است که آبی که درون آن گوجه فرنگی پخته می‌ شود، در صورت مصرف، جبران موادی که از دست رفته است.

حتما شنیده‌ اید که پختن سبزی‌ ها و میوه‌ ها باعث از بین رفتن ویتامین موجود در آنها و کمتر شدن ارزش غذایی‌ شان می‌ شود اما در مورد گوجه فرنگی شرایط متفاوت است و پخته‌ اش ارزش تغذیه‌ای بیشتری دارد. هر چند بخشی از ویتامین C آن بر اثر پخته شدن از بین می‌ رود، اما قابلیت جذب کاروتن‌ های موجود در گوجه فرنگی بر اثر پختن بیشتر می‌ شود. اگر گوجه فرنگی به صورت خام استفاده شود، مقدار زیادی از لیکوپن آن به دلیل هضم نشدن از بدن دفع می‌ شود. عمل پختن، دیواره‌ ی سلولی آن را شکسته و باعث می‌ شود لیکوپن در دسترس بدن قرار گیرد و بیشتر جذب شود.

• در بعضی از اشخاص، هضم گوجه فرنگی به سختی صورت می‌ گیرد. آنهایی که معده‌ی حساسی دارند، نباید در خوردن آن افراط کنند.
• بعضی از افراد نیز نسبت به گوجه فرنگی حساسیت دارند. اینگونه افراد نیز نباید گوجه فرنگی بخورند.
• مصرف گوجه فرنگی سرخ شده موجب سوءهاضمه گشته و بـرای مبتلایان به فشارخون و همچنین رماتیسم زیان بخش می‌ باشد.
• خوردن گوجه فرنگی با پوست و تخم آن در برخی افراد ایجاد حساسیت در معده و روده‌ها می کند. این افراد باید از خوردن آن خودداری نمایند.
• افراط در مصرف گوجه فرنگی باعث افزایش سودا، اسهال، ناراحتی کبد، اسیدی شدن خون، کاهش شیر مادر، خارش و حساسیت‌های پوستی می‌ شود.
• گوجه فرنگی در بعضی افراد دیر هضم بوده و موجب ایجاد نفخ می‌ گردد، علت این امر را برخی از محققان به خاطر وجود پانتوزان در این میوه گیاهی می‌ دانند.
• در گوجه فرنگی مقدار زیادی اسید اگزالیک وجود دارد، بنابراين مصرف این میوه در کسانی که سوخت و ساز بدنشان خوب نیست، ناراحتی به وجود می‌ آورد و در نهایت باعث ایجاد سنگ در کلیه‌ها می‌ گردد.