خواص و فواید گندم برای سلامت بدن

گندم یکی از غلات است که از زمان ‌های قدیم به عنوان یک ماده غذایی مورد استفاده قرار می ‌گرفته است. تمدن ‌های اولیه گندم را مهم ‌ترین منبع غذایی خود می ‌دانستند و این اهمیت تا به امروز حفظ شده است. در جامعه امروز گندم بیشتر برای تولید نان مورد استفاده قرار می‌ گیرد و کمتر از آن به ‌صورت مستقیم استفاده می‌ شود. مواد غذایی مانند نان، ماکارونی، بیسکویت، شیرینی، کیک، و کلوچه چند نمونه ی رایج از منابع گندم هستند.

گندم گیاهی گل دار و تک لپه است و دو نوع عمده دارد که تحت عنوان گندم بهاره و گندم پاییزه شناخته می شوند. همچنین گندم به دو روش آبی و دیمی کشت می شود. گندم ها بسته به فصل کشت و نوع آبیاری از نظر رنگ، شکل ظاهری و بافت درونی با هم متفاوت هستند و در مصارف مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. دانه گندم از سه قسمت سبوس (لایه خارجی)، جوانه و آندوسپرم (داخلی ترین لایه) تشکیل شده است. بیشترین کاربرد گندم در دنیای امروز، تهیه آرد و استفاده از آن در تهیه نان و صنعت کیک و بیسکوییت و ماکارانی سازی و … است. جالب است بدانید از گندم در صنعت چسب سازی و کاغذ سازی و حتی در تهیه پودر لباسشویی نیز استفاده می شود. از دانه گندم و بلغور گندم نیز در تهیه غذاهای مختلف به ویژه آش و سوپ استفاده می شود.

گندم تصفیه نشده شامل کربوهیدرات‌ های پیچیده، فیبر غذایی و مقدار متوسطی از ​​پروتئین است. بر طبق اطلاعات موجود در پایگاه ملی تغذیه USDA، گندم جوانه‌ زده غنی از عناصر کاتالیستی، نمک ‌های معدنی، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، گوگرد، کلر، آرسنیک، سیلیکون، منگنز، روی، ید، مس، ویتامین B و ویتامین E است. به میزان فراوانی آنتی‌اکسیدان دارد، به ویژه کاروتنوئید هایی مانند بتا کاروتن.

جنین گندم که قلب دانه است ویتامین E بسیار زیادی دارد. ثابت شده ‌است که جنین گندم منبع اصلی ویتامین B کمپلکس در ساختارهای رژیم غذایی در سراسر جهان است و ویتامین ‌هایی مانند تیامین، اسید فولیک، ویتامین۶B و مواد معدنی مانند منگنز، منیزیم و روی را شامل می ‌شود. روغن جنین گندم باعث افزایش قدرت و طول عمر می‌ شود.

سبوس گندم، لایه‌ ی بیرونی دانه، غنی از مواد شیمیایی گیاهی و آنتی‌اکسیدان ‌هایی به نام لیگناها، اسید فرولیک، اسید فیتیک، آلکیل رزورسینول‌، لوتئین، فلاونوئید ها و ساپونین ‌ها است.

طبق تحقیقات انجام شده در طب سنتی، گندم تازه و خشک نشده طبعی گرم و تر دارد و گندم خشک شده طبع گرم و خشک دارد. میزان گرمی گندم پایین و رو به اعتدال است. از این رو همه گروه های مزاجی می توانند از گندم و محصولات آن استفاده کنند و نگران چیزی نباشند. بهترین مصلح برای گندم سرکه است. به ویژه اگر سرکه کهنه باشد. شیرینی های طبیعی مانند عسل نیز مصلح خوبی برای گندم هستند.

گندم را می‌ توان یکی از کامل ‌ترین غذاهای گیاهی معرفی کرد که حاوی مقادیر بسیار زیادی پتاسیم، فسفر، منیزیم، آهن و روی است. علاوه بر موارد گفته ‌شده، انواع ویتامین‌ ها از جمله ویتامین B و E را نیز می ‌توان در این ماده غذایی یافت. همین مسئله سبب شده است که خواص گندم بسیار زیاد و قابل ‌توجه باشند. فواید گندم را برای درمان بسیاری از ضعف ‌ها یا بیماری‌ ها می‌ توان برشمرد که در ادامه به مهم ‌ترین آن ‌ها اشاره خواهیم کرد.

غلات کامل مانند گندم در بهبود بیماران مبتلا به اختلالات متابولیکی بسیار مؤثر هستند. انواع مختلفی از سندرم متابولیک عبارتند از چاقی شکمی، تری‌ گلیسیرید بالا، سطح پایین کلسترول HDL محافظ و فشار خون بالا. مصرف محصولات تهیه شده از گندم کامل در برابر این اختلالات از بدن محافظت می‌ کند.

گندم به عنوان یک عامل ضد سرطان به خصوص برای زنان عمل می‌ کند. مطالعات نشان می‌ دهند که حدود ۳۰ گرم مصرف روزانه از این غله توسط زنان برای کاهش خطر ابتلا به سرطان کافی است. مطابق با گزارش‌ ها زنانی که پیش از دوران یائسگی به سر می ‌برند و این غله را مصرف می ‌کردند، تا ۴۱ درصد کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه را نسبت به کسانی که اشکال دیگر فیبر را می‌ خوردند، تجربه کردند. علاوه بر این، یکی از تحقیقات صورت گرفته در انگلستان نشان داد که یک رژیم غذایی غنی از فیبر ناشی از غلات و میوه ‌ها برای زنان به منظور پیشگیری از بروز سرطان پستان بسیار مهم است.

سبوس گندم ترشح اسید های صفراوی و آنزیم‌ های باکتریایی را به میزان قابل ‌توجهی در مدفوع کاهش می ‌دهد و احتمال ابتلا به سرطان روده ‌ی بزرگ نیز کاهش می ‌یابد. سبوس گندم حاوی لیگناها است، مواد مغذی مهمی که می ‌توانند باعث جلوگیری از رشد سلول ‌های سرطانی شوند. لیگناها معمولا گیرنده‌ های هورمون را در بدن ما اشغال می ‌کنند، بنابراین برخی عوامل خطر سرطان را کاهش می ‌دهند.

گندم یکی از غلاتی است که دارای انواع ویتامین B در مقادیر زیاد است و همین مسئله سبب می‌ شود که فرد پس از مصرف آن احساس سیری کند. کربوهیدرات موجود در گندم باعث می‌ شود که پس از مصرف انرژی بیشتری را در وجود خود حس کنید.

گندم دارای ماده‌ ای به نام بتایین است که از دردها و التهابات مزمن همچون درد های رماتیسمی جلوگیری می‌ کند. املاح موجود در گندم ضدالتهابی هستند و بدن را در برابر انواع بیماری التهابی ازجمله پوکی استخوان، بیماری ‌های قلبی، زوال شناختی و… مقاوم می ‌کنند.

سبوس گندم به این دلیل که سطح بالای فیبر دارد، روی میکروبیوم روده انسان تاثیر می‌ گذارد. این ماده کمک می ‌کند تا باکتری های خوب در دستگاه گوارش تغذیه شود و به این ترتیب هضم را بهبود می ‌بخشد و جذب مواد مغذی را در بدن افزایش می‌ دهد. همچنین بلغور، شکل دیگری از این دانه یک منبع عالی نشاسته ‌ی مقاوم است. این نوع نشاسته در روده‌ ی کوچک هضم نمی ‌شود و به همین دلیل به غذایی برای فلور روده تبدیل می ‌شود.

یکی از علل اصلی ایجاد سنگ‌ صفرا، اسید های صفراوی است که فیبر نا محلول موجود در گندم از بروز این اسید ها جلوگیری می‌ کند. به ‌بیان ‌دیگر یکی از خواص گندم این است که این اسید های صفراوی را کنترل کرده و همچنین حرکات روده را بهبود می‌ بخشد. بنابراین می ‌توان آن را برای سیستم گوارش بسیار مفید دانست.

سلنیوم، ویتامین E و روی موجود در گندم به تغذیه‌ ی پوست، مبارزه با آکنه و جلوگیری از آسیب نور خورشید کمک می ‌کنند. همچنین فیبر بالای گندم کامل سیستم گوارش را به بهترین شکل ممکن حفظ می‌ کند، که بتواند سموم را حذف کند. این روند، به نوبه ‌ی خود، به حفظ پوستی صاف و جوان کمک می ‌کند.

یکی دیگر از خواص گندم این است که می ‌تواند از بروز دیابت جلوگیری کرده یا دیابت بدن را کنترل کند. این مسئله به این دلیل است که گندم دارای بیش ‌از 300 نمونه آنزیم است. این آنزیم ‌ها سبب ترشح انسولین و گلوکز به ‌اندازه کافی در بدن می ‌شوند. کسانی که از بیماری دیابت رنج می ‌برند، می‌ توانند گندم را جایگزین برنج کنند.

مصرف فراوان گندم تصفیه نشده به دلیل داشتن فیبر و پروتئین فراوان در رژیم غذایی زنان یائسه بسیار مفید می‌ باشد. این محصول می ‌تواند به مدیریت وزن، تعادل هورمونی و تسکین علائم قبل از یائسگی کمک کند.

ویتامین E ، نیاسین و روی موجود در گندم کامل باعث کاهش خطر تباهی لکه‌ ی زرد یا دژنراسیون ماکولا و آب مروارید می ‌شوند. لوتئین موجود در گندم تصفیه نشده به بهبود سلامت چشم کمک می ‌کند.

گندم کامل به میزان فراوانی نوعی لیگنان به نام آنترولاکتون دارد که از بدن در برابر بیماری‌ های قلبی محافظت می ‌کند. زنانی که غلات کامل مصرف می‌ کنند سطوح بالاتری از این لیگنان دفاعی دارند. علاوه بر این، محصولات تهیه شده از غلات کامل، که فیبر غذایی بالایی دارند، فشار خون را به میزان قابل ‌توجهی کاهش داده و احتمال حمله ‌ی قلبی نیز در آن ‌ها پایین خواهد بود. مصرف بالای این دانه سبب کاهش تری گلیسیرید یا چربی خون می ‌شود و روند پیشرفت تصلب شرایین و سکته‌ ی مغزی را کند می‌ کند.

گندم یک ماده غذایی سرشار و مقوی است که انواع ویتامین ‌های موجود در آن سبب کنترل بیماری ‌ها و ضعف ‌های بدن می ‌شوند. یکی از این ویتامین ‌ها ویتامین E است که در کنار منیزیم موجود در گندم خطر ابتلا به آسم را تا 50 درصد در کودکان کاهش می ‌دهد. البته در این زمینه حتما با پزشک مشورت کنید، زیرا در برخی موارد گندم می ‌تواند حساسیت ‌زا باشد و سطح آلرژی را افزایش دهد.

جوانه گندم منبع عالی آنتی‌اکسیدان ‌ها و فیبر فراوان است که به سم ‌زدایی کبد کمک می ‌کنند. کبد یکی از بزرگ ‌ترین اندام ‌های داخلی در بدن است و سالم نگه داشتن کبد کمک می ‌کند تا سموم به طور منظم از بدن حذف شوند.

گندم برشته دارای طبع گرم و تر است و چون کالری پایینی دارد، در تعدیل وزن بسیار موثر است. یکی از خواص گندم چه به ‌صورت پخته و چه برشته، پیشگیری از انواع بیماری ‌های قلبی و سرطان است. علاوه بر این، گندم برشته دارای مقدار زیادی روی است و همین مسئله سبب تغذیه پوست و تقویت مو می ‌شود. در مورد فایده گندم باید گفت که ویتامین E و سلنیوم موجود در گندم برشته از آفتاب ‌سوختگی و ایجاد لک و آکنه در پوست جلوگیری می ‌کند. ارزش غذایی گندم برشته بسیار بالا است و فیبر و پروتئین موجود در آن، از یائسگی زود رس در خانم‌ ها جلوگیری می ‌کند. از دیگر خواص گندم بو داده این است که التهاب و درد های روماتیسمی و درد مفاصل را کاهش می ‌دهد و از پوکی استخوان جلوگیری می ‌کند. گندم برشته به دلیل فیبر سرشاری که دارد از درد های شکمی، نفخ و یبوست جلوگیری می ‌کند و هضم غذا را برای شما آسان ‌تر می ‌کند. به‌ طور کلی مصرف گندم برشته سوخت ‌و ساز بدن را بالا برده و سبب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌ گردد.

• واکنش‌ های آلرژیک مانند کهیر، خارش، راش پوستی و اگزما
• عدم تحمل پروتئین گلوتن موجود در این غله است که از علائم بیماری سلیاک است. با آسیب به روده کوچک و باعث اختلال در جذب مواد غذایی برای فرد ایجاد می کند.
• محلول به مقادیر کم در گندم وجود دارد که همین مقدار کم در افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر مضر می باشد.
• گندم غنی از اگزالات است که باعث مشکلات بهداشتی مانند سنگ ‌های صفراوی، سنگ کلیه و نقرس می شود.
• گندم اسید فیتیک (ضد مواد مغذی) دارد و بنابراین جذب مواد معدنی مانند آهن و روی را کاهش می دهد.
• دیابتی‌ ها باید از مصرف محصولات فرآوری ‌شده که باعث بالا رفتن شاخص گلیسمی می‌ شوند پرهیز کنند.
• دانه گندم برای افرادی که مبتلا به انسداد عروق هستند زیان آور است.