همه خواص گیلاس؛ طبع، کالری و فواید آن در طب سنتی

خاصیت گیلاس با داشتن ترکیبات مفیدی مانند فیبر، پروتئین و ویتامین بی شمار است اما این میوه طبع سردی دارد و به همین دلیل بهتر است با مصلح مصرف شود. این مقاله درباره خواص گیلاس در طب سنتی، مضرات آن، طبع و ارزش غذایی اش صحبت کرده و در نهایت شیوه های مصرف گیلاس را توضیح می دهد.

گیلاس

• نام علمی:  Prunus avium
• درخت گیلاس: درخت گیلاس درختی برگریز با تاجی گسترده و شاخه‌هایی مایل به بالا است که برگ‌هایی سبز و بیضی‌شکل دارد. شکوفه‌های آن در اوایل بهار، پیش از رویش برگ‌ها، به‌صورت دسته‌ای و با رنگ سفید یا صورتی کم‌رنگ روی شاخه‌ها می‌رویند.
• شکل ظاهری: گیلاس میوه‌ای گرد یا قلبی‌شکل با پوستی صاف، براق و نازک است که رنگ آن از قرمز روشن تا قرمز تیره و حتی مشکی متغیر است. گوشت آن آبدار و شیرین یا کمی ترش‌مزه است و درون آن یک هسته‌ی سخت وجود دارد. برگ‌های درخت گیلاس دندانه‌دار و بیضی‌شکل هستند.

• فصل برداشت گیلاس:  زمان برداشت گیلاس معمولاً از اواخر بهار تا اواسط تابستان است، اما بسته به منطقه و نوع گیلاس ممکن است متفاوت باشد.
• مناطق کاشت گیلاس: درخت گیلاس بهترین عملکرد را در مناطق معتدل سرد یا کوهستانی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های خنک تا معتدل دارد. در ایران مناطق مرتفع و همچنین دامنه های شمالی البرز برای کشت گیلاس مناسب هستند.

طبع گیلاس

در طب سنتی طبع گیلاس سرد و تر است.

مصلح گیلاس

• عسل
• خرما
• زیره
• زنیان
• روغن زیتون

کالری گیلاس

هر 100 گرم گیلاس حدود 50 کیلوکالری انرژی دارد.

ارزش غذایی گیلاس

خواص گیلاس

1. ملاتونین موجود در گیلاس به تنظیم چرخه خواب و بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند.
2.  آنتوسیانین‌های موجود در گیلاس خاصیت ضدالتهابی دارند و برای کاهش دردهای عضلانی و مفصلی، به‌ویژه پس از ورزش، مفید هستند.
3. گیلاس بعلت داشتن ویتامین C در حفظ سلامت پوست، افزایش قدرت ایمنی و تشکیل بافت پیوندی در بدن موثر است.
4. این میوه، برای دفع سموم بدن و تصفیه‌­ خون و مجاری ادراری و لوله‌­ های گوارشی بکار می ­رود.
5. خوردن گیلاس برای افرادی که به تصلب شرائین و ناراحتی کبد مبتلا هستند مفید و موثر است.
6. بعلت داشتن اسید سیتریک، برای بیماران دیابتی توصیه می ­­‌شود.
7. گیلاس بسیار مغذی است یک غذای کم کالری محسوب می‌شود و مخلوط خوبی از مواد معدنی لازم برای فعالیتهای مختلف در بدن است.
8. به پیشگیری از افزایش چربی خون کمک می ­‌کند.
9. گیلاس به ­‌دلیلِ طبیعت سردی که دارد، خشکی حلق و زخم های داخلی را درمان می­ کند.
10. برای درمان لک و پیس صورت می ­‌توان گیلاس رسیده را له نمود و روی پوست صورت قرار داد.
11. گیلاس سنگ ­های موجود در بدن را بوسیله‌­ ترشی خود از بین می‌ ­برد.
12. گیلاس در رشد بچه­‌هایی که دیر رشد می‌­کنند مؤثر است.
13. جوشانده دُم گیلاس تب را از بین می‌ ­برد.

پیشگیری از سرطان با گیلاس

گیلاس ها شیرین شامل ویتامین C، آنتو سیانین و کاراتنوئید هستند که به جلوگیری از انواع خاصی از سرطان کمک می کنند. گیلاس شیرین منبع خوبی ازسیانیدین است، که در درجه اول مسئول این پیشگیری از سرطان است. آنتو سیانین به دستگیری چرخه سلولی و آپوپتوز کمک می کند. تمایز سلول ها را ترویج می دهد و خطرات سلول های سالم را کاهش می دهد که به سلول های سرطانی تبدیل می شوند.

گیلاس برای چشم

گیلاس به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند بتاکاروتن و ویتامین A به حفظ سلامت چشم کمک می‌کند و می‌تواند خطر بیماری‌های چشمی مرتبط با افزایش سن مانند دژنراسیون ماکولا را کاهش دهد. مصرف منظم آن به بهبود گردش خون در شبکیه چشم کمک کرده و خستگی چشم را تسکین می‌دهد. برای اثربخشی بهتر، بهتر است به‌صورت تازه و در رژیم غذایی متعادل مصرف شود.

گیلاس برای اسهال

گیلاس به دلیل فیبر بالا و خاصیت ملین ملایم، می‌تواند در موارد اسهال خفیف به تنظیم حرکات روده کمک کند. با این حال، مصرف بیش‌ازحد آن به دلیل قند و فیبر زیاد ممکن است اسهال را تشدید کند. بهتر است با احتیاط و در کنار مصلحاتی مانند عسل مصرف شود.

خاصیت گیلاس برای پوست

گیلاس با دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند آنتوسیانین و ویتامین C به محافظت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد و اشعه UV کمک می‌کند. این میوه به بهبود خاصیت ارتجاعی پوست و کاهش چین‌وچروک کمک کرده و باعث درخشندگی طبیعی پوست می‌شود. مصرف منظم گیلاس تازه یا استفاده از ماسک‌های طبیعی آن می‌تواند به جوان‌سازی پوست کمک کند.

گیلاس برای کبد

گیلاس به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند آنتوسیانین و پلی‌فنول‌ها به سم‌زدایی کبد و کاهش التهاب آن کمک می‌کند. این میوه با حمایت از عملکرد کبد، به دفع سموم و بهبود متابولیسم چربی‌ها کمک کرده و برای سلامت کلی کبد مفید است. مصرف متعادل آن، به‌ویژه به‌صورت تازه یا آبمیوه طبیعی، برای کبد توصیه می‌شود.

گیلاس برای معده

گیلاس به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها و خواص ضدالتهابی می‌تواند به کاهش التهابات معده کمک کند. با این حال، طبع سرد آن ممکن است برای افرادی با معده سرد مناسب نباشد و باید با مصلحاتی مثل دارچین مصرف شود. مصرف متعادل آن به هضم غذا کمک می‌کند.

گیلاس برای یبوست

فیبر موجود در گیلاس به بهبود حرکات روده و رفع یبوست کمک می‌کند. خوردن چند عدد گیلاس تازه یا آب گیلاس می‌تواند به‌عنوان یک ملین طبیعی عمل کند. برای اثربخشی بهتر، آن را صبح ناشتا یا همراه با آب گرم مصرف کنید.

گیلاس برای قلب

گیلاس با داشتن پتاسیم، آنتی‌اکسیدان‌های آنتوسیانین و پلی‌فنول‌ها به کاهش فشارخون و کلسترول بد کمک کرده و از قلب در برابر بیماری‌های قلبی-عروقی محافظت می‌کند. این میوه با کاهش التهاب و بهبود جریان خون، سلامت عروق را تقویت می‌کند. مصرف متعادل آن به‌ویژه به‌صورت تازه یا آبمیوه طبیعی برای قلب مفید است.

گیلاس برای سرماخوردگی

ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در گیلاس سیستم ایمنی را تقویت کرده و در پیشگیری و بهبود سرماخوردگی موثر است. مصرف آب گیلاس یا میوه تازه آن می‌تواند به کاهش علائم التهابی گلو کمک کند. بهتر است در دوران سرماخوردگی به‌صورت تازه و بدون افزودنی مصرف شود.

خاصیت گیلاس برای جنین

گیلاس به دلیل داشتن ویتامین C، پتاسیم و آنتی‌اکسیدان‌ها برای رشد سالم جنین در دوران بارداری مفید است و به تقویت سیستم ایمنی مادر و پیشگیری از نقایص جنینی کمک می‌کند. فیبر موجود در آن نیز به بهبود هضم مادر کمک می‌کند، اما مصرف بیش‌ازحد ممکن است باعث مشکلات گوارشی شود. مشورت با پزشک و مصرف متعادل آن در دوران بارداری توصیه می‌شود.

گیلاس برای بارداری

گیلاس به دلیل داشتن ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند پتاسیم و ویتامین C برای زنان باردار مفید است و به کاهش خستگی و تقویت ایمنی کمک می‌کند. با این حال، باید در مصرف آن اعتدال رعایت شود تا از افزایش قند خون یا مشکلات گوارشی جلوگیری شود. مشورت با پزشک قبل از مصرف توصیه می‌شود.

گیلاس برای رفلاکس معده

گیلاس به دلیل طبع سرد و خاصیت قلیایی ملایم می‌تواند در کاهش علائم رفلاکس معده موثر باشد، اما در برخی افراد ممکن است باعث تحریک معده شود. بهتر است با مصلحاتی مانند عسل یا زنجبیل و به مقدار کم مصرف شود. افراد مبتلا به رفلاکس شدید باید با پزشک مشورت کنند.

خوردن گیلاس صبح ناشتا

مصرف گیلاس به‌صورت ناشتا به دلیل فیبر و قندهای طبیعی آن می‌تواند به تحریک دستگاه گوارش و بهبود حرکات روده کمک کند. این کار به پاکسازی بدن و افزایش انرژی صبحگاهی کمک می‌کند، اما به دلیل طبع سرد، بهتر است با مصلحاتی مانند عسل مصرف شود. افراد با معده حساس باید مقدار مصرف را محدود کنند.

خاصیت گیلاس برای مردان

آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی مانند پتاسیم در گیلاس به بهبود سلامت پروستات و کاهش التهاب در مردان کمک می‌کنند. همچنین، انرژی طبیعی و فیبر موجود در این میوه به حفظ استقامت بدنی و سلامت عمومی، به‌ویژه برای مردان فعال، کمک می‌کند. مصرف منظم و متعادل آن می‌تواند به بهبود گردش خون و سلامت قلب نیز کمک کند.

مضرات گیلاس

• صرف بی ­رویه آن باعث دل­پیچه، اسهال، ترش کردن معده و ناراحتی های روده می‌ ­شود.
• در گیلاس مقدار زیادی سلولز وجود دارد و به همین علت در بعضی از افراد ایجاد نفخ نموده و باعث افزایش حجم مدفوع می­‌ شود.
• خوردن این میوه بعد از غذا باعث سوء­ هضم غذا شده و کرم معده ایجاد می­‌ کند.

شیوه های مصرف گیلاس

• به‌صورت تازه به‌عنوان میان‌وعده یا همراه با صبحانه
• در تهیه اسموتی، دسر و بستنی
• در پختن مربای گیلاس و کمپوت
•  در ترکیب با سالاد میوه یا کیک و شیرینی
•  به‌صورت خشک‌شده یا چیپسی برای مصرف در فصل‌های غیر از تابستان