آویشن و خواص آن

• محتوای تغذیه‌ای موجود در ۱۰۰ گرم پودر گیاه آویشن
• بررسی آویشن از نظر گیاه‌شناسی
• خواص دارویی آویشن
• مصرف آویشن در آشپزی
• موارد منع مصرف آویشن
• شیوه‌های مصرف آویشن
• نسخه ژان کونزله در مورد حیوانات

اسامی دیگر آویشن: سرپوله، آفش، آذربه، ککلیک اوتی (آذری)، آبشم، نام علمی  Thymes

طبع ومزاج: گرم و خشک

طعم: تند و کمی تلخ

قسمت‌های مورد استفاده: سرشاخه گلدار و برگ

آویشن گیاهی دارویی از تیره‌ نعناع است. درختچه آویشن، کوتاه و خاکستری است که ارتفاعش به ۱۰ تا ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد و به صورت خودرو در تمام مناطق گرم و آفتابی می‌روید. ساقه‌اش چوبی، پرزدار، پرشاخه، باريك و مستقیم است. برگ‌هایش حاشیه تاب خورده و سطح زیرین پرزدار دارند و ریز و نوك تيزند.

گل‌ها که زیر برگ‌های بزرگتر جمع می‌شوند، ریز و صورتی و سفید یا بنفش‌اند. برای تهیه دارو از این گیاه، اولین برداشت همزمان با آغاز گل دهی (اواسط بهار)، دومین برداشت در آغاز دومین مرحله‌ی گل دهی (اواسط تابستان) و سومین و آخرین برداشت نیز در اوسط پاییز (آبان ماه) صورت می‌گیرد.

ایـن گـیاه، بـومی ناحیه دریای مدیترانه است و بطور گسترده در نقاط مختلف دنیا از جمله فـرانسه، اسپانیا، پرتغال، ایتالیا، يـونان و امریکا کشت می‌شود. آویشن دارای گونه‌های مختلفی است که ۱۴ گونه‌ی آن بومی ایران است. از معروفترین نوع آن می‌توان به آویشن شیرازی اشاره نمود.

آویشن دارای خاصیت درمانی به شرح زیر است:

دم‌کرده جوشانده ساقه‌های گلدار آویشن درمان کننده موارد زیر است:

• آسم
• اخلاط‌خونی، سرفه
• سیاه‌سرفه
• ذات‌الریه
• تب، آبریزش بینی، گلودرد و سرما خوردگی (مصرف به صورت بخور)
• لارنژیت (خروسک) و مخملک

• خوردن آویشن صرع را درمان میکند.
• اضطراب و دلهره را می‌زداید.
• خستگی مفرط را از بین برده و یک داروی آرام‌بخش و خواب‌آور است.
• در درمان برونشیت به کار می‌رود.
• در موارد غش بـه عنـوان محرک نافذ کاربرد دارد و باعث تهیج مغزی می‌شود.
• از آویشن در درمان سرگیجه و انواع سردردها مخصوصا میگرن استفاده می‌شود.
• همانند توتون برای بهبود وضعیت خواب آلودگی و سردرد دود می‌شود.

• دم‌کرده آویشن خونریزی‌های رحمی را کاهش داده و ترشحات زنانگی را قطع می‌کند.
• قاعدگی را منظم کرده و بعلت داشتن هورمون، شیر زنان را افزایش می‌دهد.

• شست وشوی چشم، نوک پستان متورم و زخم‌ها با محلول جوشانده آویشن بسیار مفید بوده و خاصیت ضد عفونی کننده دارد.
• اسانس آویشن یعنی تیمول ضدعفونی کننده و خوشبوکننده است که به صورت موضعی و خوراکی استفاده می‌گردد.
• آویشن دارای خاصیت ضد میکروبی، ضد قارچی و ضد انگلی است.
• به عنوان قارچ‌کش برای محافظت از کپک‌ها و جزئی از خمیردندان استفاده می‌شود.
• برای درمان سوختگی و اگزما به کار می‌رود.

دم‌کرده آویشن بر اختلالات گوارشی زیر تاثیر دارد:

• معده را تقویت می‌کند.
• سوء هاضمه را درمان می‌کند.
• نفخ شکم را می‌زداید.(بادشکن)
• اسهال را برطرف می‌کند.

• دم‌کرده آویشن انگل‌ها و کرمک‌ها مانند کرم قلابدار، زوریاسیس و کرم‌های حلقوی را از بین می‌برد.
• سوزاندن آویشن باعث دور کردن حشرات می‌شود.
• در روم باستان گیاه آویشن را می‌سوزاندند و معتقد بودند که دود آن باعث دور شدن عقرب‌ها می‌شود.

حمام آویشن ضداسپاسم بوده و کوفتگی عضلات، درد مفاصل، نقرس، روماتیسم و ضعف عمومی بدن را التیام می‌بخشد و درد پیچیدگی عضلات، سیاتیک و کولیک را تسکین می‌دهد.

دم‌کرده آویشن، بیماری‌های کلیه و مثانه را درمان می‌نماید، البته باید بسیار دقت کرد مصرف زیاد آن، کلیه را تحریک نموده موجب بروز آلبومین در ادرار میگردد.

کمک به درمان سرطان یکی دیگر از خواص آویشن محسوب می‌شود. یک مطالعه‌ی پرتغالی به این نتیجه رسید که آویشن ممکن است به پیشگیری از سرطان، به‌ویژه سرطان روده‌ی بزرگ (کولون) کمک کند. آویشن همچنین اثرات مثبتی روی سرطان سینه می‌گذارد. نشان داده شده که این گیاه از طریق افزایش مرگ سلول‌های سرطانی به درمان سرطان سینه کمک می‌کند. یکی دیگر از ترکیبات مهم موجود در روغن اسانسی آویشن کارواکرول نام دارد که در پیشگیری از سرطان مفید است. یک مطالعه به این نتیجه رسید که کارواکرول می‌تواند از تکثیر سلول‌های سرطانی پیشگیری کند.

• برای طعم‌دادن و معطر کردن کره، پنیر، پنیر‌چدار، ماهی، نوشیدنی‌ها، گوشت، زیتون، پیاز، عطر، ترشی، مرغ، سس، صابون، سوپ، خورش، گوجه فرنگی و سرکه استفاده می‌شود.
• از بهترین گیاهانی است که از آن‌ها عسل تهیه می‌شود.
• گوشت گوسفندانی که از آویشن تغذیه می‌کنند نوعی طعم خوشایند خاص دارد.
• به صورت جوشانده (دمنوش) مخلوط با گیاهانی مانند نعنا و اکلیل کوهی مصرف می‌گردد.
• کره‌آویشن اگر قبل از پخت استیک به آن افزوده شود، مناسب است.

بطورکلی آویشن مدر، خلط آور، آرام بخش، مقوی قلب و درمانی محلی برای کم خونی، بوی‌ ناخوشایند دهان، اسهال، التهـاب‌ لثه، سختی‌های قلب، لک و پیس، اختلالات‌ ریوی، مالیخولیا، اسکلروز، مارگزیدگی و التهاب شكم است.

• نکته قابل توجه این است که مصرف بیش از حد تجویز شده این گیاه سبب بروز اختلالاتی در قلب، اعصاب، دستگاه گوارش، پوست و کلیه میگردد. بنابراین در مصرف آن باید دقت لازم را بعمل آورد و ترجیحا با دستور و طبق اندازه تجویز شده پزشک یا متخصص طب سنتی مصرف انجام شود.
• اسانس آویشن به خودی خود کاملا سمی است. گاهی تیمـول باعـث التهاب پوست در دندانپزشکان می‌شود و هنگامی که در خمیردندان به کار می‌رود التهاب لب و زبان را باعث می‌گردد.
• گاه اسانس آویشن در فرآورده‌های حمام باعث افزایش دمای بدن و التهاب شدید شده است.
• از مصرف روغن فرار آویشن بصورت خوراکی باید خودداری کرد و آن را فقط بصورت استعمال خارجی به کاربرد.
• علائم مسمومیت با این گیاه و یا روغن فرار آن عبارتند از: تهوع، استفراغ، معده درد، سردرد، گیجی و در نهایت تشنج، اغماء و كلاپس قلبی و تنفسی.

مصرف در دوران بارداری و شیردهی: تيمول سقط‌ آور ضعیف است و ادرار را سبز می‌کند. بجز در موارد مصرف بسیار بیش از مقدار خوراکی معمول، مشكل خاصی در مصرف این گیاه در بارداری و شیردهی دیده نشده است.

۱ تا ۴ گرم بصورت دم‌کرده تا سه بار در روز مجاز است. برای تهیه دم‌کرده آویشن، حدود ده عدد ساقه آویشن را با برگ در يك‌ ليتر آب‌ جوش بريزيد. يك فنجان از این دم‌کرده را پس از هر وعده غذا بنوشید. بهتر است با عسل شیرین شود. این دم‌کرده در برابر زکام، سینه‌پهلو، تنگی‌نفس و نیز در موارد سوء هاضمه و نفخ و اسهال سودمند است.

۴ تا ۵ گرم آویشن را حدود پانزده روز در يك ظرف آب بخیسانید. این مایع را به مقدار يك قاشق سوپ‌خوری در يك فنجان بزرگ آب حل کنید. برای درمان ورم لوزه و دندان‌درد بسیار مفید است و توصیه می‌شود که در خانه، بخصوص در زمستان، کمی از این مایع را آماده داشته باشید.

• دم‌کرده تند و خوشبوی آویشن با ریختن يك مشت آویشن تازه و اکلیل کوهی در يك‌ليتر آب برای پوست صورت بسیار مفید و شاداب‌کننده است. حتما در همان روز استفاده کنید.
• مالش پوست سر با محلول دم‌کرده آویشن از ریزش‌مو جلوگیری می‌نماید و مواد مغذی موجود در آویشن به فولیکول های مو برای رشد کمک می‌کند.

در یک‌ لیتر آب‌ جوش بیست تا سی‌گرم ساقه‌های گلدار آویشن خشک را بریزید و در ظرف محتوای آن را بگذارید تا دوازده دقیقه دم بکشد بعد از صافی بگذرانید و با عسل شیرین کنید و هر روز چهار تا پنج فنجان از آن را بنوشید.

دم‌کرده آویشن سرفه‌های مزاحم و پی در پی سیاه‌سرفه را آرام میکند. برای تهیه دم‌کرده آن، بیست تا سی‌گرم ساقه‌های گلدار آویشن خشک را باید در یک‌ لیتر آب جوش به مدت دوازده دقیقه دم کنید، و بعد آن‌ را از صافی بگذرانید و با عسل شیرین سازید و هر روز چهار تا پنج فنجان از آن‌ را بنوشید.

نوشیدن دم‌کرده آویشن قبل یا بعد از هر غذا مقوی و نیروبخش است و ضعف و ناتوانی جسمی و عصبی را از بین می‌برد. طرز تهیه و مقدار مصرف دم‌کرده آویشن به ترتیبی است که برای معالجه آسم شرح دادیم.

برای رفع رگ به رگ شدن و پیچیدگی عضلات صد‌گرم ساقه گلدار آویشن تازه را بچینید، اگر به آویشن تازه دسترسی ندارید پنجاه گرم ساقه‌گلدار آویشن خشک را در یک‌ لیتر آب‌ جوش بریزید، و به مدت دوازده دقیقه دم کنید؛ بعد آن را صاف کرده و پارچه را در آن بخیسانید و کمپرس کنید و روی آن را ببندید. هر روز سه تا چهار بار این کار را انجام دهید، و سعی کنید که روی جاهای دردناک کمپرس کنید. به این ترتیب درد رگ به رگ شدن و پیچیدن عضلات بزودی معالجه خواهد شد.

دم‌کرده ساقه‌های گلدار آویشن که طرز تهیه آن را در مورد آسم شرح داده‌ایم، به مقدار سه تا چهار فنجان در روز، بعد از هر غذا، به گوارش کمک می‌کند و ترشی و سنگینی معده را از بین می‌برد.

دم‌کرده ساقه‌های گلدار آویشن تازه یا خشک که طرز تهیه آن‌ را در مورد رگ به رگ شدن، و پیچیدن عضلات شرح دادیم، اگر هر روز دو یا سه بار زخم‌ها را با آن شست و شو دهند، بهبود می‌یابند.

کمپرس خیس یا جوشانده آویشن، جوش‌ خوردن و التیام‌ زخم را آسان می‌کند.

اگر ادرار بند آمد، مثانه درد گرفت، و یا کلیه‌ها ورم کرد، باید هر روز چهار تا پنج فنجان دم‌کرده آویشن نوشید تا این اختلالات از بین برود. برای تهیه دم‌کرده آویشن باید بیست تا سی‌گرم ساقه‌های گلدار آویشن خشک را در یک‌ لیتر آب‌ جوش دوازده دقیقه دم کنید، و سپس آن را صاف کنید و با عسل شیرین سازید و طبق نسخه‌ای که داده شده بنوشید.

دم‌کرده آویشن زکام مغزی را قطع می‌کند. مقدار مصرف آن پنج تا شش فنجان در روز است. طرز تهیه دم‌کرده آویشن به شرحی است که در موردآسم توضیح دادیم.

دم‌کرده آویشن به مقدار چهار تا پنج فنجان در روز قبل یا بعد از غذا تقویت کننده و نیروبخش است و خستگی و ضعف را از بین می‌برد. طرز تهیه دم‌کرده آویشن به شرحی است که در مورد معالجه آسم توضيح دادیم.

با ۳۰۰گرم آویشن و يك‌ ليتر آب جوشانده‌ای فراهم کنید و در آب وان بریزید. این حمام برای افراد ضعیف و اشخاص مبتلا به رماتیسم سودمند است.

چای آویشن (یک قاشق چای‌خوری برگ تازه خیسانده در یک فنجان آب جوش) برای درمان سردرد موثر است.

ژان کونزله کشیش علف‌شناس سوییسی، در کتاب خود جوشانده آویشن را برای حیواناتی که دچار تب برفکی شده‌اند مؤثر و مفید تشخیص داده و دستور می‌دهد به حیوانات مریض و غیر مریض هر روز یک تا دو‌لیتر جوشانده آویشن بدهند، اگر به تب‌های برفکی مبتلا شده باشند معالجه می‌شوند و اگر نشده باشند مصونیت پیدا می‌کنند.

ژان کونزله توصیه کرده است که سم پای حیوانات را هر چند روز یک بار با جوشانده آویشن شست و شو دهید.