ویتامین D چیست و چه خواصی دارد؟

• چه بیماری هایی با ویتامین D درمان می شود؟
• خواص ویتامین D
• علائم کمبود ویتامین D
• عوارض ناشی از کمبود ویتامین D
• مکمل‌های ویتامین D
• مواد غذایی حاوی ویتامین D
• عوارض ناشی از مصرف زیاد ویتامین D
• احتیاط

ویتامین D یکی از ویتامین‌های محلول در چربی است و لذا برای جذب آن در صفرا، لازم است در بدن ذخیره شود. این ویتامین از طریق در معرض آفتاب قرارگرفتن پوست در بدن تولید می‌شود. چون رنگدانه‌ها مقداری اشعه نوری را به خود جذب می‌کنند؛ لذا سیاه پوستان نسبت به سفید پوستان بیشتر احتیاج به اشعه آفتاب دارند تا مقداری معين ويتامين را بسازند، زیرا مقداری از این اشعه جذب رنگدانه سیاه می‌شود. این ویتامین در مواد غذایی حیوانی نیز یافت می‌شود و برای رشد استخوان‌ها و دندان‌های سالم، به خصوص در دوران کودکی بسیار حائز اهمیت است. بدون ویتامینD، استخوان‌های قوی در بدن ساخته یا حفظ نمی‌شوند. این ویتامین بر دو نوع است: ویتامین₂D و ₃D. که ویتامین ₂D (ارگوکلسیفرول) از استرول گیاهان تحت اثر اشعه ماوراء بنفش آفتاب ساخته می‌شود. ویتامین ₃D (کل کلسیفرول) از منابع گیاهی و سبزی‌های باغی به دست می‌آید.

پوکی استخوان: افراد سالمند و افرادی که در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. می توانند از مصرف مکمل‌های ویتامین D برای افزایش جذب کلسیم و تقویت استخوان‌ها بهره‌مند شوند.

 سلامت دندان: مکمل‌های ویتامین D می‌توانند دندان‌ها را تقویت کنند و فقدان بافت استخوانی ناشی از بیماری‌های لثه را کاهش دهند.

نرمی استخوان: ویتامین D از بیماری راشیتیسم دوران کودکی پیشگیری می‌کند، این بیماری باعث نرمی و تغییر شکل استخوان‌ها می‌شود.

 پسوریازیس: برخی از افراد مبتلا به پسوریازیس دریافته‌اند که با مصرف روزانه دوز بالاتری از ویتامین D علائم بیماری‌شان بهبود می یابد.

کاهش افسردگی: تحقیقات نشان داده است که ویتامین D ممکن است نقش مهمی در تنظیم خلق و خو و کاهش افسردگی داشته باشد. دانشمندان به این نتیجه رسیدند که افرادی که دچار افسردگی بودند، با دریافت مکمل‌های ویتامین D متوجه بهبود علائم خود شده‌اند.

کاهش وزن: اگر در تلاش برای کاهش وزن یا جلوگیری از بیماری‌های قلبی هستید، مکمل‌های ویتامین D را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. در یک مطالعه، افرادی که روزانه مکمل کلسیم و ویتامین D مصرف می‌کردند، نسبت به افرادی که از مکمل دارونما استفاده می کردند، وزن بیشتری کاهش دادند.

• سرمازدگی دست و پا و رعشه که مربوط به غدد تیروئید باشد را پیشگیری و درمان می‌کند.
• به طور غیرمستقیم برای جذب و سودمند شدن فسفر اثر دارد.
• برای ایجاد مقاومت سلول‌های دستگاه تنفسی در برابر هجوم میکروب‌ها مؤثر است.
• از بروز ویتامین‌های عفونی جلوگیری می‌کند.

• کمردرد
• پوسیدگی دندان
• دست و پای چرخیده در کودکان
• استخوان‌های شکننده

• رشد نکردن استخوان‌ها و دندان‌ها
• برآمدگی‌های مختلف روی دنده‌ها
• انحنای ستون فقرات
• ایجاد ورم
• ضعف عضلانی
• کم شدن کلسیم خون

در صورت قرارگرفتن زیاد در معرض نور خورشید، نیاز به مکمل‌های ویتامین D بعید به نظر می‌رسد. افرادی که خود را از نور خورشید دور نگه می‌دارند، به عنوان مثال پیروان ادیان خاص، افراد گیاه‌خوار یا خام گیاه‌خوار، افراد شب‌کار، کسانی که از کرم‌های ضد آفتاب قوی استفاده می‌کنند و کسانی که بیشتر اوقات در خانه هستند، ممکن است به این مکمل نیاز داشته باشند. ازآنجا که ویتامین D عمدتاً در محصولات حیوانی یافت می‌شود، گیاه‌خواران و خام گیاه‌خواران ممکن است نیاز به مکمل اضافی داشته باشند. زنان باردار و شیرده نیز می‌توانند از مکمل‌های ویتامین D بهره‌مند شوند. قرص‌های مولتی ویتامین معمولاً حاوی ۵ میکروگرم ویتامین D هستند، اما در سنین بالای ۵۰ سال، این نیاز به دو برابر افزایش پیدا می‌کند. لازم به ذکر است که خوردن غذاهای سرخ کردنی نیز و قرارگرفتن در فضای دودآلود، می‌تواند جذب ویتامین D  توسط بدن را کاهش دهد.

• دانه‌ی کاکائو
• سبزیجات
• شیر
• پنیر
• کره
• خامه‌ی تازه
• بعضی قارچ‌ها
• فندق
• زیتون
• روغن کبد ماهی
• آجیل‌ها
• ماهی تن

«مقدار لازم ویتامین D در طول شبانه روز برای اطفال ۴۰۰ واحد بین المللی و برای بالغین نیز ۴۰۰ واحد بین المللی است»

افراد مبتلا به ضعف کلیه و بیماری تصلب شرایین نباید ویتامین D مصرف کنند. مصرف زیاد ویتامین D نیز باعث بروز مشکلات زیر می‌شود:

• خستگی
• شل و نرم شدن بافت‌های بدن
• سفت شدن مجاری ادرار و رگ‌های بزرگ
• ضعف عمومی
• بی‌اشتهایی
• سر درد

ویتامین D سمی‌ترین ویتامین و دارای عوارض جانبی شامل تهوع، اسهال، سردرد و افسردگی است. مصرف روغن کبد ماهی و مکمل‌های این ویتامین می‌تواند منجر به بیش‌مصرفی شود. کودکان بیشتر در معرض خطر بیش‌مصرفی قرار می‌گیرند و ویتامین D باید تحت نظر پزشک به آن‌ها داده شود.