معرفی و خواص درمانی و دارویی رازیانه + طبع و موارد منع مصرف

رازیانه یا بادیان گیاهی زمستانی است که از خانواده سبزیجاتی مانند کرفس و هویج وحشی است و مانند آن‌ ها پیاز سفید رنگ با ساقه‌ های بلند است. رازیانه از لحاظ ظاهری شبیه به کرفس و از نظر طعم شبیه به شیرین بیان است. اصل رازیانه به کشور های مدیترانه‌ ای بر می‌ گردد، اما به دلیل فراوان بودن خواص رازیانه امروزه در بسیاره از کشور های جهان از جمله ایران مورد توجه قرار گرفته است. در طب سنتی ایران، از رازیانه به گیاه ضد بلغم و صفرا یاد می‌ شود. رازیانه حاوی مقادیر بالای ویتامین C است و این ویتامین خاصیت آنتی اکسیدانی دارد.

طبع گیاه رازیانه

رازیانه طبع گرم و خشکی دارد. رازیانه چون گرم است بنابراین برای گرم مزاج ها خوب نیست و این افراد باید آن را با سکنجبین بخورند.

رازیانه متعلق به گیاه رازیانه یا بادیان سبز از تیره چتریان است. این گیاه، معطر، علفی و دو ساله است که ارتفاع آن تا دو متر نیز می‌ رسد. ساقه‌ ی آن دارای شیار های هم ردیف و موازی و برگ‌ های آن ۳-۴ تایی روبرو در دو طرف دمبرگ است. دارای تقسیمات بسیار نازک و نخی مانند شوید است. گل‌ های رازیانه زرد و به صورت خوشه در انتهای ساقه ظاهر می‌ شوند. میوه‌ ی رازیانه، کوچک به طول حدود هشت و عرض سه میلی متر، ابتدا مایل به آبی و سپس قهوه‌ ای تا آبی رنگ و دارای بویی معطر است. رازیانه در مناطق مدیترانه‌ ای به خوبی رشد می‌ کند و در ایران در مناطق شمالی کشور در دامنه‌ های کوه‌های البرز به طور خود رو می‌ روید.

دانه‌ های رازیانه در مهر ماه و آبان ماه می‌ رسد و شما می‌ توانید ریشه‌ های رازیانه را در بهار یا پاییز از خاک در آورید و با آب کاملا بشویید تا از گل و شن پاک شود و سپس آن را قطعه قطعه کرده و در جایی که کاملاً بدون رطوبت باشد، خشک کنید.

آب (گرم)	پروتئین (گرم)	چربی (گرم)	مواد نشاسته‌ای (گرم)
90	2.5	0.4	4.5
کلسیم (میلی گرم)	آهن (میلی گرم)	فسفر (میلی گرم)	پتاسیم (میلی گرم)
100	2.5	50	400
ویتامین A (واحد)	ویتامین C (واحد)
3500	30

رازیانه دارای خواص دارویی به‌ شرح زیر است:

1. دم‌ کرده و عرق رازیانه، تقویت‌ کننده معده و دستگاه گوارش، اشتها آور، ضد نفخ معده و روده است.
2. برای زیاد کردن ادرار و دفع سنگ کلیه، از جوشانده‌ ی ریشه و برگ رازیانه استفاده می‌ کنند.
3. جوشانده ریشه‌ ها ملین و مسهل و اسانس رازیانه باد شکن و کرم‌ کش است.
4. روغن تخم رازیانه کرم روده را از بین می‌ برد.
5. رازیانه گیاهی موثر برای درمان تهوع، التهاب و سوزش معده و التهاب روده‌ ها است.
6. رازیانه به تاثیر گذاری دارو های ملین برای رفع یبوست کمک می‌ کند.

• دم ‎‌‌کرده دانه رازیانه، کلیه را فعال نموده و بر حجم ادرار افزوده و سنگ کلیه را دفع می‌ کند. رازیانه برای کلیه خواص فراوانی دارد و همراه با کاکل ذرت باعث دفع سنگ‌ های کلیوی می‌ شود.
• اگر فردی که مبتلا به سنگ کلیه (کوچ کتر از 5 میلی‌ متر) است، روزی 4 تا 5 مرتبه بذر رازیانه و کاکل ذرت را بجوشاند و میل کند، سنگ‌ ها دفع خواهد شد.

1. دم‌کرده دانه رازیانه، آرام بخش و خواب آور است و اختلالات روانی را برطرف می‌ کند.
2. رازیانه مغز را فعال می‌ نماید.
3. 30 گرم برگ رازیانه را در یک لیتر آب جوش بریزید و به مدت ده دقیقه دم کنید. این دم کرده مقوی اعصاب است و هضم غذا را سریع می کند .

• دم‌ کرده دانه رازیانه توام با عسل یا شکر، سینه درد، آسم، سرفه‌ های مزمن، تنگی نفس و دیگر اختلالات تنفسی را برطرف می‌ سازد.

بیشتر بخوانید:‌ مهترین خواص رازیانه برای زنان

1. ضماد برگ رازیانه، التهاب و ورم پستان را التیام می‌ بخشد.
2. ضماد برگ رازیانه، انسداد مجاری شیری را بر طرف ساخته و باعث شیر افزایی می‌ شود.
3. رازیانه قاعده‌ آور است و دم‌ کرده دانه رازیانه، خون قاعدگی را افزوده و سبب تخلیه رحم می‌ گردد.
4. این گیاه به علت داشتن هورمون زنانه، رشد دخترها را جلو می‌ اندازد.
5. رازیانه حاوی فیتواستروژن است که به طور طبیعی در گیاهان تولید می‌ شود و مانند هورمون زنانه استروژن عمل می‌ کند. بنابر این، برای درمان سندرم قبل از قاعدگی و تسکین علائم یائسگی مانند گر گرفتگی در زنان مفید است.
6. برخی از فیتواستروژن‌ های رازیانه از بدن در برابر سرطان‌ های هورمونی نیز محافظت می‌ کنند.

1. برای تقویت بینایی مفید است. حتی می‌ توان چشم را با بخار رازیانه بخور داد.
2. برای از بین بردن ورم ملتحمه‌ ی چشم، رازیانه را در آب بجوشانید و چشم خود را روی این بخار بگیرید.

1. درد های مفاصل را برطرف می کند.
2. برای از بین بردن درد آرتروز، روغن رازیانه را بر محل درد می‌ مالند.
3. رازیانه همراه با عسل و سکنجبین تب‌ های کهنه را درمان می‌ کند.

ریشه‌ ی رازیانه دارای کومارین است که ماده رقیق کننده‌ ی خون است، بنابر این کسانی که مبتلا به تصلب شرایین یا انسداد رگ‌ ها هستند می‌ توانند از جوشانده‌ ی ریشه‌ ی رازیانه استفاده کنند.

• رازیانه به علت دارا بودن ماده‌ ای به نام آنتول خواص ضد سرطانی فوق‌ العاده‌ای دارد و به ویژه در پیشگیری از سرطان سینه بسیار مؤثر است.
• فیبر موجود در رازیانه از بروز سرطان روده بزرگ جلوگیری می‌ کند.

یک قاشق قهوه‌ خوری دانه‌ های رازیانه را در یک فنجان آب گرم بریزید و ده دقیقه دم کنید. بعد آن را صاف کرده، با عسل شیرین کنید و بنوشید. اگر هر روز سه فنجان از این دم‌ کرده قبل از صبحانه و ناهار و شام بنوشید ناراحتی سرفه را کاهش می‌ یابد.

پانزده تا سی گرم دانه‌ های خشک رازیانه را خرد کرده در یک لیتر آب سرد بریزید و ظرف محتوای آن را روی آتش بگذارید تا به جوش آید و یک دقیقه بجوشد. بعد آن را ده دقیقه دم کنید. سپس از صافی رد کرده و با عسل شیرین کنید. یک فنجان از این جوشانده را بعد از غذا بنوشید.

جوشانده رازیانه به ترتیبی که در بالا دستور تهیه و مصرف آن را شرح دادیم، تشنج روده بزرگ و عفونت روده‌ ها را نیز تسکین و درمان می‌ کند.

طرز تهیه جوشانده رازیانه برای محلول شستشوی چشم ها این است که پانزده تا سی گرم دانه رازیانه را کمی خرد کرده و در ظرفی دارای یک لیتر آب سرد بریزید. ظرف محتوای آن را روی آتش بگذارید تا به جوش آید و یک دقیقه بجوشد. بعد از ده دقیقه آن را دم کنید. سپس آن را از پارچه‌ ای عبوردهید تا صاف شود و وقتی نیمه گرم بود از آن برای شستشوی چشم استفاده کنید. محلول را با پنبه به چشمان خود بمالید، قوه بینایی شما افزایش یافته و برای ورم ملتحمه چشم نیز تأثیر خواهد داشت.

جوشانده رازیانه را با داروی گیاهی ملین مخلوط کنید، کندی کار روده‌ ها را بر طرف کرده و عمل آن را آسان می‌ سازد.

طرز تهیه جوشانده رازیانه به روشی است که در مورد قولنج شرح دادیم.

این دم‌ کرده، سرفه‌ های پی‌ در پی سیاه سرفه را آرام می‌ کند. برای تهیه دم‌ کرده تخم رازیانه، باید بیست تا پنجاه گرم تخم رازیانه خشک را که خرد شده باشد در یک لیتر آب جوش به مدت هشت روز بخیسانید و بعد از هر غذا یک لیوان کوچک از آن را بخورید.

پانزده تا سی گرم تخم رازیانه را کمی بکوبید و در یک لیتر آب سرد بریزید و ظرف محتوای آن را روی آتش بگذارید تا به جوش آید و یک دقیقه بجوشد. بعد ظرف را از روی آتش بردارید و بگذارید ده دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و با نبات کوبیده شیرین سازید و بعد از هر وعده غذا یک فنجان از آن را بنوشید.

سوزش و سنگینی معده و سوء هاضمه با مصرف این جوشانده آرام می‌ شود.

برای تهیه ضماد رازیانه برای پستان‌ های ورم‌ دار، باید پانزده تا سی گرم تخم رازیانه را بکوبید و در یک لیتر آب سرد بریزید و ظرف آن را روی آتش بگذارید تا یک دقیقه بجوشد. سپس از روی شعله برداشته و زمان دهید تا ده دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و پارچه‌ ای در آن انداخته به عنوان کمپرس گرم روی پستان‌ ها بگذارید. ضماد جوشانده تخم رازیانه، ورم پستان‌ ها را بر طرف کرده و اگر مادران شیرده شیرشان بند آمده باشد با کمپرس گرم باز می‌ شود.

مادران شیردهی که می‌ خواهند شیرشان زیاد شود، باید قبل از غذا یک فنجان دم‌ کرده تخم رازیانه بنوشند. طرز تهیه این دم‌ کرده این است که باید یک قاشق قهوه‌ خوری دانه‌ های رازیانه را در یک فنجان آب داغ ده دقیقه گرم کنند و سپس با عسل شیرین کرده و بنوشند.

جوشانده تخم رازیانه به شرحی که در مورد قولنج دستور تهیه آن را دادیم، میگرن (درد های شدید نیمه سر) را آرام کرده و خواب را راحت و عمیق می کند. جوشانده تخم رازیانه برای آرام کردن اشخاص عصبی و آشفته تجویز شده است.

خانم‌ ها و دخترخانم‌ هایی که دچار قاعدگی‌ های دردناک می‌ شوند اگر دم‌ کرده ریشه رازیانه را بخورند درد های قاعدگی آن‌ ها آرام خواهد شد. یک قاشق سوپ‌ خوری از ریشه رازیانه را که تازه یا خشک شده باشد در یک فنجان آب جوش دم کنید و پانزده دقیقه بگذارید دم بکشد. بعد آن را صاف کرده و شیرین سازید و بعد از هر غذا یک فنجان از آن را بنوشید.

دم‌ کرده ریشه رازیانه ادرار آور ممتازی است. کسانی که به اختلالات کلیه دچار شده‌ اند باید سی گرم ریشه خشک یا تازه رازیانه را ریزریز کرده و در یک فنجان آب جوش پانزده دقیقه دم کنند. بعد آن را صاف و شیرین کرده و بعد از هر غذا یک فنجان از آن را بنوشند.

رازیانه برای دفع سنگ مثانه نیز استفاده می‌ شود، بدین ترتیب که حدود سی گرم کاکل ذرت را در یک لیتر آب ریخته و می‌ جوشانند، سپس در این جوشانده دو قاشق چای خوری تخم رازیانه ریخته و حدود ده دقیقه دم می‌ کنند. از این دم کرده باید سه فنجان در روز نوشید تا سنگ دفع شود.

از تنتور رازیانه نیز می‌ توان به عنوان ضد نفخ معده استفاده‌ کرد. برای این منظور، پنج گرم تنتور زیره‌ ی سیاه کرمان، پنج گرم تنتور رازیانه و پنج گرم تخم گشنیز را با هم مخلوط کرده و در شیشه‌ ای بریزید. مقدار پنجاه قطره از این مخلوط را در یک لیوان آب یا چای ریخته و بعد از غذا بنوشید تا نفخ شکم بر طرف شود. (تنتور عصاره های گیاهی غلیظی است که با خیساندن پوست، برگ خشک یا تازه یا ریشه های یک یا چند گیاه در الکل یا سرکه ساخته می شود). برای برطرف شدن نفخ شکم کودکان، کمی رازیانه را پودر نموده و روی شکم اطفال بمالید.

برای رفع اسهال، رازیانه را با زیره‌ ی سبز به نسبت مساوی دم‌ کرده و به بیمار بدهید.

1. پودر گیاه رازیانه پشه‌ ها را از لانه حیوانات و اصطبل‌ ها دور می‌ کند.
2. از اسانس رازیانه برای حفاظت میوه‌ ها و سبزیجات از عفونت‌ های ایجاد شده توسط قارچ‌ های بیماری‌ زا استفاده می‌ شود.
3. در دامپروری نیز برای زیاد شدن شیر گاو های شیرده به آن ها رازیانه می‌ دهند.
4. سطح کلسیم در گیاه رازیانه بالا است، اما علاوه بر آن دارای منیزیم، فسفر و ویتامین K هم می‌ باشد که می‌ تواند سبب استحکام استخوان ها شود.
5. عرق رازیانه باعث طراوت پوست و رفع چروک پوست و صورت زنان می شود.

1. دانه‌ ها یا میوه‌ های رازیانه برای طعم دادن به نان‌ ها، کلوچه‌ ها، آب‌ نبات‌ ها و ترشی‌ ها استفاده می‌ شوند.
2. برگ‌ ها و ساقه‌ ها عموماً به عنوان سبزی، سالاد و ادویه طعم دهنده مصرف می‌ شوند.
3. اسانس رازیانه در آشپزی، در فرآورده‌ های نیرو زا و در فرآورده‌ های آرایشی مصرف می‌ شود.
4. این گیاه با تکه تکه کردن غده‌ های آن آماده می‌ شود و به تنهایی یا با نمک خورده می‌ شود یا در سالاد ها به صورت برشته، جوشانده شده، بخار داده شده و یا به همراه سس‌ ها سرو می‌ شود.

1. چون رازیانه گرم است، بنابر این برای گرم مزاج‌ ها خوب نیست و این گونه افراد باید آن را با سکنجبین بخورند.
2. زیاده‌ روی در مصرف رازیانه معده را سست می کند و تشنج می‌ آورد.
3. رازیانه یک محرک رحم است، بنابر این باید از مصرف زیاد آن در دوران بارداری خودداری شود.
4. اسانس رازیانه دارای نوعی مخدر است که باعث تشنجات صرع مانند و خلسه می‌ شود. به این دلیل مصرف خود سر آن تنها باید به مصرف متوسط میوه‌‌ یا دانه رازیانه محدود شود و اسانس آن نباید بدون تجویز فرد متخصص مصرف گردد.

اسانس رازیانه: از تقطیر میوه‌ ی آن به وسیله‌ ی بخار آب به دست می‌ آید. حاصل، مایع زرد کم رنگ و معطری است که بر اثر ماندن کم‌کم قهوه‌ ای می‌ شود. اسانس را بدون تجویز متخصص نباید مصرف کرد.

دم‌ کرده‌ ی رازیانه : مقدار یک قاشق چای خوری رازیانه را بکوبید و در یک لیوان آب جوش بریزید و آن را به مدت ده دقیقه دم کنید. می‌توانید به این چای، عسل اضافه کرده و بعد از غذا بخورید.

دم‌ کرده‌ ی برگ رازیانه: سی گرم برگ رازیانه را در یک لیتر آب جوش ریخته و به مدت ده دقیقه دم کنید. این دم‌کرده مقوی اعصاب بوده و هضم غذا را سریع می‌ کند.