خوردن خاکشیر در بارداری | خاک شیر در بارداری

فواید خاکشیر در بارداری؛ چه خواص و مضراتی دارد؟

۵ مهر ۱۴۰۴ | ۱۳:۱۸

خواص خاکشیر در بارداری، یا اینکه مضر است و یا نه؟ و نکات مصرف خاکشیر در دوران بارداری و ماه های اول و ماه آخر بارداری را در این مقاله می خوانید.

لینک کوتاه کپی شد

فواید خاکشیر در بارداری به دلیل خاصیت ضدالتهابی و آنتی اکسیدان های موجود آن چشمگیر است اما ممکن است درباره مصرف خاکشیر در سه ماهه اول و اواخر بارداری و اینکه آیا خاکشیر باعث سقط جنین می شود؛ سوالاتی داشته باشید که در این مقاله بر اساس تحقیقات علمی و تجربیات طب سنتی، تلاش کرده‌ایم درباره مصرف خاکشیر در بارداری اطلاعات کاملی ارائه دهیم.

خواص خاکشیر در بارداری

فواید خاکشیر برای زنان باردار فراتر از یک ملین ساده است. این گیاه سرشار از ویتامین C، فیبرهای محلول و آنتی‌اکسیدان‌هاست که می‌تواند به سلامت کلی جنین و مادر کمک کند. بیایید نگاهی عمیق‌تر به مزایای آن بیندازیم، با تمرکز بر هر سه‌ماهه بارداری:

۱. رفع یبوست و بهبود گوارش

یکی از شایع‌ترین مشکلات بارداری، یبوست است که به دلیل فشار رحم بر روده‌ها و تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود. خاکشیر با فیبرهایش، حجم مدفوع را افزایش می‌دهد و حرکات روده را تسهیل می‌کند.

در سه ماهه اول: اگر یبوست خفیف دارید، یک قاشق چای‌خوری خاکشیر خیسانده در آب می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما بیش از حد مصرف نکنید.
در سه ماهه دوم و سوم: مصرف منظم (روزانه یک بار) می‌تواند نفخ و دل‌درد را کاهش دهد.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد که دانه‌های Descurainia sophia به عنوان جایگزینی ایمن برای درمان یبوست در زنان مسن عمل می‌کند، و این فایده می‌تواند برای مادران باردار هم تعمیم‌پذیر باشد.

۲. کمک به هیدراتاسیون و کاهش تشنگی

بارداری نیاز به مصرف آب را تا ۳ لیتر در روز افزایش می‌دهد. خاکشیر با جذب آب و ایجاد ژل، تشنگی را کمتر می‌کند و هیدراتاسیون را بهبود می‌بخشد. در طب سنتی، آن را "خنک‌کننده طبع" می‌دانند که برای تابستان‌های گرم بارداری ایده‌آل است.

۳. تسهیل زایمان طبیعی

در ماه‌های آخر، خاکشیر می‌تواند دهانه رحم را نرم کند و انقباضات را منظم‌تر سازد. یک مطالعه انسانی در PMC تأیید کرد که مصرف خوراکی دانه‌های آن در ماه آخر بارداری، رسیدن گردن رحم را تسریع و زایمان واژینال را آسان‌تر می‌کند. این ویژگی در طب سنتی ایرانی برای کمک به زایمان طبیعی برجسته است، اما فقط با تجویز متخصص.

۴. خواص ضدالتهابی و تقویت سیستم ایمنی

خاکشیر حاوی گلوکوزینولات‌هاست که التهاب را کاهش می‌دهد و برای جلوگیری از عفونت‌های ادراری (شایع در بارداری) مفید است. همچنین، ویتامین C آن به تقویت ایمنی مادر و رشد جنین کمک می‌کند.

دیگر فواید خاکشیر در بارداری

خاکشیر به دلیل خاصیت ضدالتهابی می‌تواند به کاهش مشکلات پوستی در بارداری کمک کند.
برخی زنان باردار گزارش داده‌اند که شربت خاکشیر به کاهش حالت تهوع صبحگاهی کمک می‌کند.
مصرف خاکشیر به‌صورت شربت (ترکیب با آب) به حفظ آب بدن کمک کرده و از کم‌آبی جلوگیری می‌کند
خاکشیر به دلیل طبع خنک، می‌تواند در کاهش گرگرفتگی و احساس گرمای بیش از حد در بارداری مؤثر باشد.
در ماه‌های گرم سال، مصرف خاکشیر خنک می‌تواند به کاهش حرارت داخلی بدن کمک کرده و احساس سبکی بیشتری به مادر بدهد.
خاکشیر حاوی فیبر، آنتی‌اکسیدان‌ها و برخی مواد معدنی است که برای سلامت عمومی مادر و جنین مفید است.

درمان یبوست در بارداری با خاکشیر

یبوست یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است. خاکشیر به دلیل خاصیت ملین طبیعی، یکی از راه‌های مؤثر برای درمان یبوست در بارداری است. مصرف متعادل شربت خاکشیر با آب ولرم می‌تواند به بهبود حرکات روده کمک کند. برای جلوگیری از عوارض، خاکشیر را کاملاً بشویید و با پزشک مشورت کنید. از مصرف بیش از حد پرهیز کنید تا از اسهال جلوگیری شود.

مصرف گلاب و خاکشیر در بارداری

ترکیب خاکشیر و گلاب به دلیل خواص سینرژیک، در طب سنتی برای زنان باردار توصیه می‌شود. خاکشیر با فیبر بالا و اثر ملین طبیعی، یبوست شایع بارداری را تسکین داده و هیدراتاسیون را بهبود می‌بخشد، در حالی که گلاب با ترکیبات فنولیک، اثرات ضدالتهابی و آرام‌بخش داشته و می‌تواند تهوع صبحگاهی را کاهش دهد. مصرف این ترکیب در سه ماهه دوم و سوم معمولاً ایمن است، اما در سه ماهه اول به دلیل حساسیت جنین، نیازمند تأیید پزشک است. شست‌وشوی دقیق خاکشیر برای حذف آلاینده‌های میکروبی و رعایت دوز متعادل (10-15 گرم خاکشیر روزانه با گلاب طبیعی) ضروری است. مشاوره با متخصص زنان برای تنظیم مصرف بر اساس شرایط فردی مادر توصیه می‌شود.

مصرف خاکشیر در سه ماهه اول بارداری

یکی از سؤالات رایج این است که خاکشیر از چند ماهگی قابل مصرف است؟ در سه ماهه اول بارداری، که جنین در حال شکل‌گیری است، باید با احتیاط بیشتری از گیاهان دارویی استفاده کرد. گرچه خاکشیر به‌طور کلی بی‌خطر تلقی می‌شود، اما مصرف خاکشیر در ماه‌های اول بارداری باید با مشورت پزشک انجام شود. برخی معتقدند که مصرف بیش از حد خاکشیر ممکن است به دلیل خاصیت ملین، باعث تحریک رحم شود، هرچند شواهد علمی قوی در این مورد وجود ندارد.

مصرف خاکشیر در ماه آخر بارداری

در ماه آخر بارداری، خاکشیر می‌تواند به خصوص برای درمان یبوست در بارداری مفید باشد. یبوست در این دوره به دلیل فشار رحم بر روده‌ها شایع‌تر است. شربت خاکشیر با آب ولرم یا گلاب می‌تواند به بهبود عملکرد گوارشی کمک کند. با این حال، باید از مصرف بیش از حد آن پرهیز کرد، زیرا ممکن است باعث اسهال یا ناراحتی گوارشی شود.

فواید خاکشیر در ماه های بارداری
فایده	سه‌ماهه مناسب	مقدار پیشنهادی (روزانه)
رفع یبوست	دوم و سوم	۱ قاشق چای‌خوری
هیدراتاسیون	همه	۱-۲ لیوان دم‌کرده
تسهیل زایمان	سوم	۱ قاشق غذاخوری (با مشورت)
ضدالتهاب	دوم	۱ قاشق چای‌خوری

خوردن خاکشیر در بارداری ضرر دارد؟؛ عوارض و مضرات

هرچند خاکشیر فواید زیادی دارد، اما عوارض خاکشیر در بارداری را نباید نادیده گرفت. این گیاه ملین قوی است و مصرف نادرست می‌تواند خطرناک باشد:

۱. خطر در سه‌ماهه اول

مصرف خاکشیر در سه ماه اول بارداری ممنوع نیست، اما توصیه نمی‌شود. خاصیت نرم‌کنندگی آن بر دهانه رحم می‌تواند منجر به انقباضات زودرس یا حتی سقط جنین شود. منابع طب سنتی هشدار می‌دهند که در ماه‌های اولیه، از آن دوری کنید.

۲. تحریک انقباضات رحم

مصرف زیاد (بیش از ۲ قاشق در روز) می‌تواند فشار خون را کاهش دهد یا انقباضات را تحریک کند، که ریسک زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. در طبقه‌بندی ایمنی گیاهان بارداری، Descurainia sophia به عنوان "NA" (اطلاعات ناکافی) طبقه‌بندی شده و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.

۳. تداخل با داروها و آلرژی

اگر داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین) مصرف می‌کنید، خاکشیر می‌تواند تداخل ایجاد کند. همچنین، در موارد آلرژی به چلیپاییان، ممکن است کهیر یا مشکلات گوارشی ایجاد شود.

۴. عوارض کلی

مطالعات بالینی نشان می‌دهند که در دوزهای استاندارد، عوارض جانبی قابل توجهی ندارد، اما در بارداری، احتیاط شرط است.

خاکشیر باعث سقط جنین می‌شود؟

سؤالمورد خاکشیر باعث سقط جنین می‌شود نگرانی رایجی بین زنان باردار است. هیچ شواهد علمی معتبری نشان نمی‌دهد که مصرف متعادل خاکشیر باعث سقط جنین شود. با این حال، مصرف بیش از حد ممکن است به دلیل خاصیت ملین، رحم را تحریک کند که در موارد نادر خطرناک است. برای اطمینان، به‌ویژه در سه ماهه اول، باید با پزشک مشورت کرد. رعایت اعتدال و بهداشت در مصرف خاکشیر بسیار مهم است.

نحوه مصرف خاکشیر در دوران بارداری

برای بهره‌مندی از خواص خاکشیر در بارداری، رعایت نکات زیر ضروری است:

شستشوی کامل: خاکشیر را چند بار بشویید تا آلودگی‌ها و ناخالصی‌ها از بین بروند.
مصرف متعادل: روزانه 1 تا 2 قاشق غذاخوری خاکشیر کافی است. از مصرف بیش از حد خودداری کنید.
ترکیب با آب یا گلاب: خاکشیر را به‌صورت شربت با آب ولرم یا گلاب مصرف کنید تا هضم بهتری داشته باشد.

و برای استفاده بهتر از فواید خاکشیر در حاملگی بدون ریسک، این روش‌ها را امتحان کنید:

طرز تهیه خاکشیر ساده برای یبوست

مواد: ۱ قاشق چای‌خوری خاکشیر + ۱ لیوان آب ولرم + کمی عسل (اختیاری).
روش: خاکشیر را ۳۰ دقیقه در آب خیس کنید، سپس صاف کرده و بنوشید. روزانه ۱ بار در سه‌ماهه دوم.

دم‌کرده برای زایمان

در ماه آخر: ۱ قاشق غذاخوری خاکشیر را در ۲ لیوان آب جوش دم کنید (۱۰ دقیقه)، صاف کنید و با عسل شیرین کنید. ۱-۲ بار در روز، با تأیید پزشک.

نکته کلیدی: همیشه از خاکشیر ارگانیک استفاده کنید و قبل از شروع، با متخصص زنان یا طب سنتی مشورت کنید. مقدار کلی: حداکثر ۱۰-۱۵ گرم در روز.

نظر متخصصین و منابع علمی در مورد خاکشیر و بارداری

در طب سنتی ایرانی، حکیمانی مثل اسکندری خاکشیر را برای پاکسازی معده و تقویت اشتها توصیه می‌کنند، اما برای باردارها با محدودیت. از سوی دیگر، تحقیقات مدرن (مانند مقاله در ResearchGate) تأکید دارند که علی‌رغم استفاده گسترده در folk medicine، فقط دو مطالعه بالینی روی بارداری وجود دارد که هر دو مثبت هستند، اما نیاز به تحقیقات بیشتر است.

سایت‌هایی مثل Gahvare و PinoBaby نیز بر اساس تجربیات مادران، فواید آن را تأیید می‌کنند، اما هشدار می‌دهند که "بدون مشورت، نه".