کلسترول چیه و چه عوارضی برای بدن داره؟

کلسترول نوعی چربی است که توسط کبد تولید شده و دو نوع خوب و بد دارد. وجود کلسترول برای بدن ضروری بوده اما مانند هر ماده دیگری زیاد بودن آن برای بدن خطرناک است. در صورتیکه بدن شما مقادیر بالایی از این ماده را داشته باشد ممکن است باعث بروز سکته شود. اینفوگیاهی در این مطلب ابتدا کلسترول را معرفی کرده و سپس راهکارهای کاهش و رژیم غذایی مناسب برای آن را توضیح می دهد.

کلسترول چیست؟

کلسترول نوعی لیپید است. این ماده مومی شکل نوعی چربی است که کبد آن را به طور طبیعی تولید می‌کند و برای تشکیل غشای سلولی، برخی هورمون‌ها و ویتامین D حیاتی است.

کلسترول در آب حل نمی‌شود، بنابراین نمی‌تواند به تنهایی از طریق خون عبور کند. برای کمک به انتقال آن، کبد شما لیپوپروتئین تولید می‌کند. لیپوپروتئین‌ها ذراتی هستند که از چربی و پروتئین ساخته می‌شوند. آن‌ها کلسترول و تری‌گلیسیرید (نوع دیگری از لیپید) را از طریق جریان خون حمل می‌کنند. دو شکل عمده لیپوپروتئین لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) است.

اگر خون شما حاوی مقدار زیادی کلسترول LDL (کلسترول منتقل شده توسط لیپوپروتئین با چگالی کم) باشد، وضعیت شما به‌عنوان کلسترول بالا شناخته می‌شود. در صورت عدم درمان، کلسترول بالا می‌تواند منجر به تجمع رسوبات چربی در رگ‌های خونی و در نتیجه بسیاری از مشکلات سلامتی، از جمله حمله قلبی یا سکته مغزی شود زیرا این رسوبات می‌توانند به طور ناگهانی شکسته شده و لخته‌ای ایجاد کنند.

کلسترول بالای خون معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کند. به‌همین‌دلیل مهم است که سطح کلسترول خون خود را به طور منظم با آزمایش خون بررسی کنید و درک کنید که چه سطحی از کلسترول برای سن شما توصیه می‌شود.

اگرچه کلسترول بالا می‌تواند ارثی باشد اما اغلب نتیجه انتخاب یک سبک زندگی ناسالم است و به‌همین‌دلیل درمان و پیشگیری آن آسان است. رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و مصرف دارو می‌تواند به کاهش کلسترول بالا کمک کند. توصیه می‌کنیم به منظور بررسی سطح کلسترول خون خود در اولین فرصت به پزشک متخصص داخلی مراجعه کنید.

کلسترول LDL یا کلسترول بد

لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) اغلب «کلسترول بد» نامیده می‌شود زیرا اگر سطح کلسترول LDL شما خیلی زیاد باشد، می‌تواند روی دیواره رگ‌های شما جمع شود. این تجمع به‌عنوان پلاک کلسترول نیز شناخته شده و  می‌تواند عروق شما را باریک کند، جریان خون شما را محدود کرده و خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. اگر لخته خون شریان اصلی قلب یا مغز شما را مسدود کند، می‌تواند باعث حمله قلبی یا سکته شود.

طبق آخرین آمار بیش از یک سوم بزرگسالان در جهان دارای این مشکل هستند. به‌همین‌دلیل توصیه می‌کنیم این مسئله را جدی بگیرید و دریابید که چگونه می‌توانید سطح کلسترول LDL خود را کاهش دهید.

بیشتر بخوانید:منابع توصیه شده اسید فولیک تو طب سنتی چیه؟

کلسترول HDL یا کلسترول خوب

لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) گاهی «کلسترول خوب» نامیده می‌شود. این نوع لیپوپروتئین کمک می‌کند کلسترول LDL اضافی به کبد شما بازگردد تا از بدن شما خارج شود. در نتیجه افزایش آن مانع از تجمع پلاک کلسترول در عروق شما می‌شود.سطح نرمال کلسترول HDL در خون می‌تواند خطر لخته شدن خون، بیماری‌های قلبی و سکته را کاهش دهد.

انواع عارضه کلسترول بالای خون

همانطور‌که ذکر شد، دو نوع کلسترول به نام‌های HDL و LDL وجود دارد که کاهش اولی و افزایش دومی می‌تواند باعث بروز نوعی از عارضه کلسترول بالای خون شود زیرا افزایش LDL منجر به تجمع بیشتر پلاک‌های کلسترولی در عروق و کاهش HDL منجر به خروج کمتر LDL اضافی از طرق کبد می‌شود. بنابراین برای کنترل کلسترول بالای خون باید به این دو نکته توجه کنید.

در صورت داشتن فاکتورهای زیر بیشتر در معرض خطر ابتلا به کلسترول بالا خواهید بود:

•     اضافه وزن یا چاقی

•     رژیم غذایی ناسالم

•     عدم فعالیت بدنی یا ورزش منظم

•     مصرف دخانیات

•     سابقه خانوادگی کلسترول بالا

•     ابتلا به دیابت، بیماری کلیوی یا کم‌کاری تیروئید

درمان کلسترول خون

در صورت عدم درمان، کلسترول بالا باعث تجمع پلاک در عروق شما می‌شود. با گذشت زمان، این پلاک می‌تواند عروق شما را باریک کند که این وضعیت به‌عنوان تصلب شرایین شناخته می‌شود.

تصلب شرایین یک بیماری جدی است و می‌تواند سرعت جریان خون در عروق را محدود کند. همچنین خطر بروز لخته‌های خون خطرناک را افزایش می‌دهد. به‌همین‌دلیل ممکن است منجر به بروز بسیاری از عوارض تهدید‌کننده زندگی مانند موارد زیر شود:

•     سکته

•     حمله قلبی

•     آنژین (درد قفسه سینه)

•     فشار خون بالا

•     بیماری عروق محیطی

•     بیماری مزمن کلیوی

پیشگیری از کلسترول خون بالا

اگرچه عوامل خطر ژنتیکی مرتبط با کلسترول بالا قابل کنترل نیست اما می‌توان عوامل مربوط به سبک زندگی را مدیریت کرد. برای کاهش خطر ابتلا به کلسترول بالا و پیشگیری از آن باید:

•     رژیم غذایی مغذی و متنوع بخورید که دارای کلسترول و چربی‌های حیوانی کم و فیبر (میوه و سبزیجات) زیادی باشد.

•     از مصرف زیاد الکل خودداری کنید.

•     وزن سالم داشته باشید.

•     به طور منظم ورزش کنید.

•     سیگار نکشید

بیشتر بخوانید:بیوتین یا ویتامین H چیه و چه کابردی داره؟

برای کمک به شما در دستیابی و حفظ سطح کلسترول سالم، پزشک ممکن است اعمال تغییراتی در رژیم غذایی را توصیه کند. تغییراتی مانند:

•     به حداقل رساندن مصرف غذاهای پر کلسترول، چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس

•     مصرف بیشتر منابع پروتئینی کم‌چرب مانند مرغ، ماهی و حبوبات

•     مصرف روزانه طیف گسترده‌ای از غذاهای پرفیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل

•     خوردن غذاهای پخته، بخارپز و کبابی به جای غذاهای سرخ شده

•     اجتناب از خوردن فست‌فود و غذای آماده

•     خودداری از مصرف مواد غذایی سرشار از کلسترول، چربی‌های اشباع یا چربی‌های ترانس مانند گوشت قرمز، زرده تخم مرغ و لبنیات پرچرب، چیپس سیب زمینی و مرغ سوخاری

• خوردن ماهی و سایر مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ نیز ممکن است به کاهش سطح LDL کمک کند. به عنوان مثال، ماهی قزل آلا و شاه ماهی منابع غنی از امگا ۳ محسوب می‌شوند. گردو، بادام، دانه‌های کتان آسیاب شده و آووکادو نیز حاوی امگا ۳ هستند.