اسفند (اسپند) و خواص آن + شیوه های مصرف

اسپند یا اسفند گیاهی چند ساله یا پایا از تیره نیتراریاسه است. نام علمی این گیاه Peganum harmala است. اسپند با نام های سپند، اسفند ، سدابِ سوری، سِداب آفریقایی یا هارمِل هم شناخته می شود. این گیاه بومیِ آسیا است و در خاورمیانه و قسمت‌ هایی از آسیای جنوبی، بخصوص هند و پاکستان رشد می‌ کند. اسپند یا اسفند از دسته گیاهان کاربردی است که در درمان تب، ضد عفونی محیط، کاهش درد های کمر و دندان ها و بهبود و رفع التهاب ها بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

اسفند گیاهی است دارای ارتفاعی به طول حدود ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌ متر، ظاهر آن بوته مانند، دارای برگ‌های سبز با تقسیمات باریک و دراز و نا منظم است. گل‌ های آن درشت و دارای کاسبرگ نازک گلبرگ بزرگ به رنگ سفید مایل به سبز، میوه‌ ی آن پوشینه و حاوی دانه‌ های متعدد به رنگ سیاه است.

اسفند دارای طبیعت گرم و خشک است.

گیاه اسپند دربردارنده‌ ی مواد ضد میکروبی از نوع فلاونوئید ها و آلکالوئید ها می‌ باشد، که این مواد در بخش‌ های مختلف آن یافت می‌ شود. از جمله آلکالوئید های مهم آن می‌ توان به آلکالوئید هارمین، هارمالین، هارمالول و پگانین و آلکالوئید های کینازولین اشاره کرد.

1. باد های روده را از بین می‌ برد.
2. ترشح شیر را افزایش می‌ دهد.
3. بُخور آن برای تسکین درد دندان مفید است.
4. ضد انگل و خواب آور است.
5. کرم‌ های روده را از بین می‌ برد.
6. برای تسکین دردهای معده مؤثر است.
7. گفته شده است که اسپند گیاهی لاغر کننده است.
8. دانه‌ ی این گیاه در خانه سوزانده می‌ شود و دود غلیظ آن مناسب برای ضدعفونی هوا، دور کننده حشرات، خوشبو کننده‌ ی فضا و به باور برخی حتی خنثی کردن چشم زخم و… است.
9. عفونت‌ های پوستی خصوصاً اگزما را درمان می‌ کند و از بروز حساسیت های پوستی جلوگیری می‌ کند.
10. دانه‌ های اسپند خواب آور و معرق است.
11. اسپند نرم کننده سینه و ریه، بادشکن و ضد کرم کدو است.
12. دود اسفند تقویت کننده‌ ی حافظه و حواس پنج گانه است.
13. خوردن خیسانده دانه‌ های آن جهت تحلیل مواد سوداوی و تصفیه خون سودمند است.
14. دود اسپند ضد حساسیت است و نازایی را درمان می‌ کند.
15. خوردن چند دانه اسپند می‌ تواند تب و لرز را کاهش دهد.
16. روغن اسفند برای رفع فلج و لقوه، رعشه، سستی و صرع مفید است.
17. جوشانده‌ ی اسپند در تسکین درد های عصبی گوش مؤثر است.
18. روغن اسفند برای تسکین درد کمر و سیاتیک و سردی کلیه و رحم بسیار مفید است.
19. چکاندن آب اسپند پخته شده در چشم، پر خونی و قرمزی چشم را التیام می‌ دهد.

• از جویدن دانه‌ های اسفند اکیدا خوداری کنید! هرچند که شستن اسپند مواد سمی روی آن را از بین می‌ برد اما داخل اسفند همچنان حاوی مواد سمی است.
• اسفند برای گرم مزاجان (که ادرارشان زرد مایل به قرمز است) مضر است و سبب سردرد، دل به هم خوردگی و تهوع می‌شود.
• برای افراد مبتلا به اسم و آلرژی مضر است.
• خوب است بانوان باردار قبل از مصرف اسفند حتما با پزشک مشورت کنند.

• مقدار مجاز مصرف اسفند 5 تا 10 گرم است و بیشتر از این میزان به علت سمی بودن توصیه نمی‌ شود.
• برای درمان اسهال که از گرمازدگی باشد، هر روز صبح ناشتا یک قاشق چای‌ خوری آن را با مقداری خاکشیر مخلوط نموده و در دهان نمایید.
• برای درمان تنگی نفس اسفند را با تخم کتان به طور مساوی بکوبید و سپس با عسل مخلوط کنید. هر بار کمی از این ترکیب را میل کنید.
• برای رفع آبریزش بینی، اسپند دود کنید و چند نفس عمیق بکشید.
• اگر می‌ خواهید سنگینی گوش را رفع کنید، مقداری از آن را در آب ترب و روغن زیتون بجوشانید تا آب آن تمام شود و روغن بماند و از آن روغن چند قطره در گوش بچکانید.
• برای رفع عرق بدبو، کوبیده‌ی ۵۰ گرم بذر اسپند را در یک بطری گلاب ریخته و هر روز به محل مورد نظر بمالید. این کار را تا چند وقت ادامه دهید.
• برای رفع اعتیاد به مواد افیونی می‌ توانید مقداری دانه‌ ی اسپند را بو داده کنید، بعد آن را خوب آسیاب کرده، با عسل مخلوط کنید و روزی سه حبه میل کنید.
• تخم رازیانه و اسفند را مخلوط کرده و شب‌ ها میل کنید. این ترکیب برای رفع شب ادراری مؤثر است.
• چنانچه به سیاتیک مبتلا هستید، به مدت 15 شب مقدار 7 تا 7.5 گرم اسپند را با آب قورت دهید که بسیار مفید است.
• برای باز کردن دهانه‌ ی عروق و خون بواسیر، از شیاف گرد دانه‌ی اسفند همراه با روغن ایرسا استفاده کنید.