مرزه و خواص آن

گیاه مرزه از گیاهانی است که متعلق به خانواده نعناع است و گیاهی یک ساله با گل‌ های کوچک و برگ‌ های‌ صاف هستند و نباید با ترخون اشتباه گرفته شوند. برگ‌ های ترخون بزرگتر از برگ‌ های مرزه هستند. گیاه مرزه یک گیاه تند و فلفلی است که ارزش غذایی بالایی داشته و به همین دلیل فواید و خواص فراوانی برای سلامتی دارد و از گذشته دور به عنوان یک داروی گیاهی طبیعی شناخته شده است. مرزه به عنوان یک گیاه دارویی خواص درمانی فراوانی دارد که از جمله خواص مرزه می‌ توان به کمک در درمان مشکلات پوستی، مشکلات گوارشی، فشار خون، دیابت، سردرد، درد مفاصل، تقویت سیستم ایمنی، افزایش میل جنسی، تسکین نیش و گزیدگی و عفونت‌ ها اشاره کرد. این گیاه دارای تانی، رزین و موسیلاژ می‌ باشد. اسانس مرزه در صنایع غذایی کاربرد دارد. این گیاه در ایران جزء سبزی‌ های خوراکی است و به صورت خام و پخته در غذاها مصرف می‌ شود.

طبع آن گرم و خشک است. همچنین مرزه قابض است به این معنی که بافت های بدن را منقبض می کند و از این رو بدن را منقبض می کند و در مراقبت های پوستی بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

مرزه دارای تانن، مواد چرب، قند های مختلف، لعاب و رزین و اسانسی به مقدار یک در هزار است. اسانس مرزه مایعی است بی‌ رنگ یا مایل به زرد و دارای عطر و بوی تند و زننده و با مزه‌ ای که طعم فلفل را به یاد می‌ آورد، می‌ باشد. مرزه حاوی ویتامین‌ های A، C، B6، تیامین، نیاسین، کلسیم، آهن، منیزیم، پتاسیم، سدیم، فسفر، روی، مس، منگنز، سلنیوم و فیتواسترول است که داشتن این مواد و ویتامین‌ ها موجب خواص و فواید آن برای سلامتی شده اند.

1. مرزه ریه‌ ها، معده و کبد را از عوارض رطوبتی پاک می‌ سازد.
2. برای درمان اسهال و دفع کرم‌ های بدن مفید است.
3. برای درمان رماتیسم مفید می‌ باشد.
4. مرزه تقویت کننده‌ ی دستگاه گوارش، اشتها آور، هضم کننده‌ ی غذا و برطرف کننده نفخ معده و روده است. بیماری نقرس را شفا می‌ دهد.
5. مرزه بهترین سبزی برای پیشگیری از سرطان است.
6. ضد عفونی کننده آفت‌ های دهان می‌ باشد، مرزه را جوشانده و توی دهان را شستشو دهید.
7. آب مرزه تقویت کننده‌ ی قوای بینایی، درمان شب کوری، آب ریزش و لک سفید چشم است و درد و سنگینی گوش را برطرف می‌ نماید.

مرزه، تقویت کننده دستگاه گوارش، اشتها آور، هضم کننده غذا و برطرف کننده نفخ معده و روده است. مرزه، دل درد کهنه را درمان و اختلالات گوارشی را برطرف می‌ سازد. دم کرده مرزه، اسهال، ورم معده و روده، ضعف معده و سوء هاضمه را درمان می‌ نماید و انگل‌ های روده را دفع می‌ نماید.

مرزه تقویت کننده دستگاه تنفس و درمان کننده سرفه، سینه درد، تنگی نفس، برونشیت و آسم است.

عصاره مرزه، کلیه را فعال نموده، حجم ادرار را فزونی داده و اختلالات کلیه و مثانه را برطرف ساخته و سنگ مثانه را دفع می‌ نماید.

مرزه فعال کننده کبد و درمان کننده نارسائی‌ های کبد و مجاری صفراوی است دم کرده مرزه، یرقان را بهبود می‌ بخشد.

دم کرده مرزه، لرزش اندام‌ ها، بی حسی اعضا، درد های عصبی و به خصوص درد های سیاتیک را تسکین می‌ دهد.

جوشانده با ضماد مرزه، خارش، آلرژی، جوش، اگزما، جرب و دیگر اختلالات پوستی را التیام می‌ بخشد.

آب مرزه تقویت کننده قوای بینایی و درمان کننده شب کوری، آب ریزش و لک سفید چشم است و درد و سنگینی گوش را برطرف می‌ نماید.

خلاصه آن که مرزه گیاهی سودمند، مدر، ملین، ضد عفونی کننده، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد ترشح ادرار، ضد ویروس، تب‌ خال، ضد التهاب، ضد کرم، ضد اکسیدان، ضد قارچ، ضد اسپاسم، معرق، ادرار آور، خلط آور، مقوی و درمان کننده اختلالات گوارشی، کبدی، کلیوی، تنفسی، عصبی، استخوانی، عضلانی مفصلی است. آب مرزه ضد عفونی کننده دهان و دندان و گلو، روشن کننده پوست وچاق کننده است. باید دانست که تخم مرزه قوی‌ تر از خود گیاه و اسانس آن فرار است و هنگام دم کردن یا جوشاندن باید سعی شود که متصاعد نگردد.

1- دو قاشق سوپ خوری (دم کرده ۳ درصد) گیاه را در نیم لیتر آب بریزید و روی آتش بگذارید تا به جوش آید بعد آن را از روی آتش بردارید و به مدت ۱۵ دقیقه بگذارید تا دم بکشد و روزی ۲ تا ۳ فنجان از این دم کرده بنوشید. این دم کرده در صورت وجود ناراحتی ‎های معده روده‌ای، به عنوان آرام کننده، عليه نفخ، گاز ها، اسهال‌ ها و انگل‌ های روده‌ ای مفید خواهد بود.

2- برای استفاده از لوسیون و استعمال خارجی از دم کردن مقدار بیشتری از گیاه در آب تهیه گردد. دم کرده آن در رفع ورم و التهاب معده و روده اثر درمانی زیادی دارد و درد های رحم را تسکین می‌ دهد.

به خاطر وجود اجسام قتلی از جمله تیمول و کاراکرول در اسانس آن، مصرف مقدار زیاد آن توصیه نمی‌ شود چرا که باعث التهابات جداره روده و معده می گردد. بهتر است زنان باردار در طول دوران بارداری و مادران شیرده از مصرف مرزه و محصولات مربوط به آن اجتناب کنند و یا حداقل در مصرف مرزه افراط نکنند. یکی از عوارض مرزه این که میتواند بعد از جراحی خطر خونریزی را افزایش دهد. روغن مرزه در برخی از افراد می‌ تواند موجب بروز واکنش‌ های آلرژیک بر روی پوست شود، به همین علت در صورت استفاده موضعی از روغن مرزه بهتر است آن‌ را همراه با یک روغن جامل دیگر مانند روغن نارگیل مخلوط کنید و به آن شکل استفاده کنید.