- طبع اسطوخودوس
- بررسی اسطوخودوس از نظر گیاه شناسی
- خواص طبی اسطوخودوس
- خواص دم‌کرده اسطوخودوس
- دیگر خواص درمانی اسطوخودوس
- موارد منع مصرف اسطوخودوس
- شیوه و میزان مصرف اسطوخودوس
- موارد مصرف اسطوخودوس در زیبایی
- کاربرد اسطوخودوس در آشپزی
اسطوخودوس یا گل های لاوندر که نام دیگر آن لاواندا است از خانواده نعنائیان است. اسطوخودوس گیاهی چند ساله به شکل بوته کوچک به طول نیم متر است. گل های اسطوخودوس دارای گل های کوچک خوشه ای آبی یا قرمز سیر تا بنفش دارد. بخش مورد استفاده این گیاه سرشاخه های برگدار و گل دار آن است که علاوه بر مصارف درمانی، اسانس گیری نیز از آنها به عمل می آید. گل های لاوندر سرشار از خاصیت و فوایدی است که برای آرامش جسم و روح مفید است. با ما همراه باشید تا به بررسی این خواص بپردازیم.
طبع اسطوخودوس
در طب سنتی، طبع اسطوخودوس جزء گیاهان گرم و خشک است و افراد صفراوی مزاج از خوردن آن منع می شوند یا باید همراه سکنجبین مصرف کنند.
بررسی اسطوخودوس از نظر گیاه شناسی
اسطوخودوس گیاهیست چندین ساله و خودرو، به ارتفاع حدود نیم متر با برگ های متقابل، باریک، دراز، سبز مایل به خاکستری و پوشیده از کرک های سفید پنبه ای، گل های آن به رنگ بنفش و به صورت سنبله می باشند. گل ها که به صورت سنبله در نوک ساقه جمع می شوند، آبی و ریزند و بوی معطر و دلپذیری دارند. گل های اسطوخودوس در تابستان باز می شوند. این گیاه معمولا به صورت انبوه در مناطق گرم مخصوصاً روی شیب های آهکی می روید. در جنوب فرانسه، مناطق مدیترانه و تورنتو به مقدار زیاد وجود دارد و بسته به شرایط محیط و خاک به شکل های مختلف ظاهر می شود.
بیشتر بخوانید: مهمترین فواید روغن اسطوخودوس را بشناسید
خواص طبی
ثابت شده اسطوخودوس برای پیشگیری، بهبود یا درمان مشکلات زیر دارای خاصیت دارویی موثر است:
اختلالات عصبي
دم‌کرده گل آن، در زمینه اختلالات عصبی درمان کننده موارد زیر است:
- بیماری های عصبی
- افسردگی
- سرگیجه حاصل از میگرن
- خستگی عضلات و بیخوابی
- همچنین دم‌کرده گل های این گیاه در معالجه ضربه های مغزی، تشنج، بیهوشی و فلج بسیار موثر است و به عنوان تقویت کننده سیستم اعصاب می تواند دردهای عصبی را تسکین دهد.
بیماری های تنفسی
دم‌کرده گل آن تنگی نفس یا آسم، بیماری های سینه و سرفه، برونشیت، عفونت های دستگاه تنفسی و سرماخوردگی یا زکام را درمان می کند.
بیشتر بخوانید: گیاهان دارویی مفید برای بهبود سلامت ریه
درد مفاصل (تسکین درد)
- ضماد گل اسطوخودوس، درد مفاصل را تسکین داده، شل کننده عضلات و ضد اسپاسم است.
- روغن گیاه بـه صـورت موضعی برای درمان رماتیـسم، دردهای عصبی، پیچ‌خوردگی ها و دندان درد توصیه می شود.
- مالیدن چندقطره از آن بر پیشانی هماننـد چای گیاهی، سردردهای یک طرفه را درمان می کند.
ناراحتی های رحمی
شست و شوی زهدان با آب جوشانده گل اسطوخودوس، اختلالات رحمی و ترشحات رحم را از بین می برد و عادت ماهانه را تنظیم می نماید.
خواص دم‌کرده اسطوخودوس
- آرام بخش
- رفع کننده فراموشی و تقویت حافظه
- باعث برطرف شدن غم و اندوه
- برای پیشگیری از آب آوردن بدن
- برطرف شدن زردی
- از بین برنده کرم های معده و روده
- مناسب برای افرادی که دست و پای آنها زیاد به خواب می رود.
بیشتر بخوانید: درمان پوسته پوسته شدن اطراف ناخن
دیگر خواص درمانی اسطوخودوس
از دیگر خواص درمانی اسطوخودوس می توان موارد زیر را نام برد:
- برای رفع تهوع، استفراغ و سوءهاضمه مفید است.
- مالیدن پماد اسطوخودوس، زخم ها را ضدعفونی کرده و التیام می بخشد.
- اسـانس اسطوخودوس بادشکن، محرک و باکتری‌کش است و برای دفع حشرات، تسکین نیش حشرات و گزش جانوران نیز کاربرد دارد.
- گل های اسطوخودوس برای تومور های سینه، کبد، زردپی، طحال و سایر انواع سرطان مصرف می شود.
- سرشاخه های گلدار اسطوخودوس برای نفخ و کولیک استفاده می شود.
- بخور اسطوخودوس زمـانی بـرای کولیک، غش، گیجی، ضربان قلب نامنظم ناشی از هیجانات عصبی، بی اشتهایی و اسپاسم هـا اسـتفاده می شده است.
- تقویت کننده گردش خون و معده است و تپش قلب را از بین می برد.
- بهبود دهنده جوش های پوستی، زخم ها و کورک ها است.
- نقرس و ضربدیدگی را بهبود می دهد.
- باعث عرق کردن شده و تب را پایین می آورد.
- صفرا بر است. کبد را به کار انداخته و بیماری های کبدی را برطرف می سازد.
- گفته می شود که مقادیر بالای آنتی اکسیدان های موجود در اسطوخودوس به سم زدایی روده ها کمک کرده و با کاهش جذب چربی در بدن باعث لاغری و کاهش وزن می شود.
- برای تقویت عمومی بدن خوب است.
- از آن می توان به عنوان مسهل و تمیز کننده استفاده کرد.
- با تأثیر بر روده کوچک، ادرار آور است و برای رفع بیماری های مجاری ادراری مفید است.
- اسطوخودوس را در دسته گل‌های خشک شده، معمولاً برای خوشبو کردن اماکن بکار می برند.
- اسطوخودوس متبلور را برای تزیین کیک و یک نوع شیرینی مخصوص به کار می برند.
- این گیاه بوی بسیار مطبوعی دارد. و به همین علت در عطرسازی مصرف می شود. در گذشته آب اسطوخودوس را اغلب بانوان به عنوان عطر مصرف می کردند.
موارد منع مصرف
- اسطوخودوس گیاهی است بی ضرر که همه می توانند از آن استفاده کنند فقط برای اشخاص صفراوی مزاج خوب نیست و باعث آشفتگی می شود اینگونه اشخاص باید آن را با سکنجبین یا کتیرا بخورند.
- اسانس در دوزهای بالا سمی مخدر است که می تواند باعث مرگ ناشی از تشنج شود.
- اسانس اسطوخودوس می تواند التهاب پوستی به وجود آورد.
- از مصرف مقادیر زیاد این گیاه در طی دوران بارداری خودداری نمایید، زیـرا باعث تحریک انقباضات رحم می شود.
- روغن اسطوخودوس نباید بر روی پوست پسران تا قبل از بلوغ استفاده شود، زیرا بر روی هورمون های مردانه اثر کاهنده دارد.
شیوه و میزان مصرف اسطوخودوس
استعمال داخلی
دم کرده اسطوخودوس:
- برای مصرف عمومی دم‌کرده اسطوخودوس به این روش تهیه می شود. حدود پنج گرم سرشاخه گلدار و یا گل این گیاه را در یک لیتر آب جوش بریزید و به مدت ده دقیقه دم کنید. مقدار مصرف این دم‌کرده سه تا چهار فنجان در روز است.
- برای سوء هاضمه، نفخ، دل پیچه، میگرن و بی اشتهایی در مواقع ابتلا به زکام، برونشیت، تنگی نفس، گریپ و سیاه سرفه روزی سه فنجان از این دم‌کرده بنوشید: ۳ گرم گل اسطوخودوس را در يكک ليتر آب جوش دم کنید. از صافی بگذرانید و شیرین کنید (در صورت تمایل با عسل).
- اگر شب ها پیش از خواب این دم‌کرده نوشیده شود خواب را آسان می کند: ۲۰گرم سرشاخه های گلدار را در ۱۰۰گرم آب بریزید و بجوشانید. صاف‌کنید و شکر بزنید. یکی دو فنجان پیش از خواب بنوشید.
- دستوری دیگر برای رفع بی خوابی: یک قاشق چایخوری پودر اسطوخودوس را با یک قاشق چایخوری پودر سنبل‌الطیب مخلوط کنید، در یک لیوان آب جوش بریزید و به مدت ده دقیقه دم کنید. این دم‌کرده را یک ساعت قبل از رفتن به رختخواب میل کنید تا بی خوابی برطرف شود.
- برای برطرف‌کردن سوءهاضمه، یک قطره اسانس اسطوخودوس را در یک لیوان آب نیم‌گرم بریزید و میل کنید و یا یک فنجان از دم‌کرده آن بنوشید.
- برای برطرف شدن رعشه و سرگیجه، حدود پنج گرم از پودر آن را با عسل مخلوط کنید و هر شب بخورید.
- اگر چند قطره از این روغن را روی يک تكه قند چکانده بخورند، میگرن را بر طرف خواهدکرد.
بیشتر بخوانید: درمان بی اشتهایی به کمک گیاهان دارویی
استعمال خارجی
استنشاق:
- چند گل خشك را بکوبید و گرد آن را استنشاق کنید.
روغن اسطوخودوس :
- ۴۰گرم گل اسطوخودوس را به مدت دو هفته در يك ليتر روغن زیتون بخوابانید. برای درمان ضربدیدگی و دردهای رماتیسمی به موضع بمالید.
- برای رفع بی خوابی، یک قطره از روغن اسطوخودوس را روی یک تکه پنبه بچکانید و آن را داخل بالش خود قرار دهید. از خواب مطبوعی بهره‌مند می شوید.
- برای درمان بیماری های ریوی، دو تا سه قطره روغن اسطوخودوس را با یک قاشق غذا خوری روغن بادام و با روغن زیتون مخلوط کنید و سینه و پشت بیمار را ماساژ دهید.
- برای رفع خستگی و آرامش، چند قطره روغن اسطوخودوس را در وان آب‌گرم بریزید و برای مدت یک ربع ساعت در آن دراز بکشید.
غرغره:
چند قطره اسانس اسطوخودوس را در يك ليوان آب ولرم چکانده و غرغره کنید.
اسانس اسطوخودوس:
- از تقطیر گل و سرشاخه های گلدار این گیاه اسانس به دست می آید که مایعی است زرد رنگ یا زرد مایل به سبز که دارای بوی بسیار مطبوعی است. اسانسی که تنها از گل ها تهیه شده باشد بهترین کیفیت را دارد.
- برای مصرف، یک قطره از آن را با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط و برای ماساژ استفاده کنید.
- برای رفع سردرد، ۲۰قطره از اسانس اسطوخودوس را با مقدار مساوی از روغن بادام مخلوط کرده و به گیجگاه می مالند.
کمپرس اسطوخودوس:
- سی گرم گل و یا سرشاخه گلدار این گیاه را با یک لیتر آب‌جوش مخلوط و به مدت ده دقیقه دم کنید.
- اسطوخودوس درمان‌کننده رماتیسم، آرتروز و نقرس است. برای این منظور کمپرس آن را بر روی عضو مورد نظر بگذارید و یا اینکه دو قطره روغن آن را با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کنید و عضو دردناک را با آن ماساژ دهید.
گل و سرشاخه های گیاه اسطوخودوس:
- برخی معتقدند كه يك كيسه كوچك اسطوخودوس را اگر شب ها زیر بالش بگذارند سردرد رفع و خواب آسان می شود.
- اگر اسطوخودوس خشک را در کیسه ای ریخته و در قفسه لباس یا ملحفه و لباس قرار دهید نه تنها آنها را معطر و تازه نگه می دارد بلکه مانع از پرورش بید و سایر حشرات شده و حشرات را دور می کند.
بیشتر بخوانید: داروهای گیاهی مفید برای کنترل رماتیسم مفصلی
موارد مصرف اسطوخودوس در زیبایی
- اسطوخودوس را می توان با نتایج بسیار مطلوبی به عنوان مقوی و ضد‌بو به‌کار برد.
- بـرای برطرف کردن بوهای نامطبوع در منزل چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب بریزید و بگذارید به آرامی بجوشد. عطر مطبوعی را در هوا پخش می‌کند.
- اگر چند قطره اسانس اسطوخودوس را به دست و پا بمالید برای جلوگیری از عرق کردن بسیار مناسب است.
- در صنعت عطرسازی و تهیه صابون ها، سرکه های معطر و توتون های گیاهی به کار می رود.
- در مصر باستان یکی از موادی بود که در مومیایی کردن اجساد استفاده می شد.
- زخم های کهنه با مالیدن اسانس اسطوخودوس که در الکل حل شده است، برطرف می شود.
- اسانس اسطوخودوس می تواند از پوسته شدن پوست های سوخته در اثر آفتاب جلوگیری کند.
کاربرد اسطوخودوس در آشپزی
- گل های تازه و ساقه ها به عنوان طعم دهنده نوشیدنی ها و ژله ها استفاده می شود.
- اسانس آن در دادن طعم میوه به نوشیدنی ها، بیسکویت ها، شیرینی ها، دسر لبنيات، ژلاتین ها و پودینگ ها معمولاً در غلظت کمتر از oppm 4 استفاده می شود.
