رزماری و خواص آن

• بررسی رزماری از نظر ﮔﻴﺎه ﺷﻨﺎسی
• خاصیت درمانی رزماری
• رزماری به عنوان چاشنی و ادویه
• اسانس‌ و فرآورده‌های بهداشتی و زیبایی
• موارد منع مصرف
•  شیوه استفاده رزماری
• شرایط کاشت و نگهداری رزماری در باغچه و گلدان

اسامی دیگر: اکلیلﻛﻮهی، روﻣﺎرن

طبع و مزاج رزماری: گرم و خشک

مصلح و بهبود دهنده: سکنجبین، انجیر، مویز و عسل

رزﻣﺎری درﺧﺘﭽﻪای همیشه سبز است که طول آن تا 2 متر می‌رسد و دارای یک بوته گل می‌باشد. ﮔل‌های آن ﺑﻪ‌ رﻧﮓ آبی روﺷﻦ و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﺳﺘﻪ های 2 الی 10 ﺗﺎیی در ﻣﺤﻮر ﺑﺮگ ﻇﺎﻫﺮ میﺷﻮند. از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﻳﻦ ﮔﻴﺎه ﺑﻮی ﻓﺮاوان ﺑﺮگ‌هاﺳﺖ ﻛﻪ آن‌ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﮔﻴﺎه ﻣﻌﻄﺮ ﻣﻌﺮفی میﻛﻨﺪ. رزماری بومی مناطق مدیترانه‌ای است.

این گیاه از خانواده نعناهاست که تنها برای برگهایش کاشته می‌شود و به‌صورت پودر شده یا درسته به عنوان ادویه در خوراک گوشت، ترشی‌ها و سوپ‌ها استفاده می‌گردد. رزماری منبع خوبی از آهن، کلسیم، پتاسیم، ویتامین C، ویتامین A، ویتامین B6 و همچنین آنتی اکسیدان‌ها، فلاونوئیدها، فیبر، پروتئین و کربوهیدرات است.

1. برای کوفتگی و پیچ خوردگی‌ها، مخلوط رزماری با اسطوخدوس (10گرم) در الكل و (20 گرم) از گیاه استعمال می‌شود.
2. برای درمان سردرد عصبی و کمک به تقویت ذهن از جوشانده رزماری استفاده می‌شود؛ بدین ترتیب برای افراد مسن و کسانی که آلزایمر دارند مؤثر است. البته مصرف مداوم آن مخرب حافظه است.
3. برای سرماخوردگی، کولیک، سوءهاضمه، و فشارهای عصبی، چای رزماری مناسب است.
4. برای درمان آسم، بیماریهای ریوی و مشکلات گلو پودر رزماری را با برگ‌های گیاه پاخری مخلوط کنید.
5. رزماری در پزشکی گیاهی بادشکن، قابض، ضدنفخ، محلل، مدر، سقط‌آور، قاعده‌آور، تب‌بر، مسکن، محرک و مقوی معده بوده است. 
6. برای رفع بوی ایجاد شده از باکتری و قارچ روی بدن، پودر رزماری را روی بدن بمالید.
7. قبل از تمیز کردن زخم، برگ‌های تازه رزماری را روی قسمت مورد نظر قرار دهید تا مانع از عفونی شدن آن شود.
8. برای برطرف‌ کردن خستگی مفرط می‌توان از دم‌کرده رزماری استفاده نمود.
9. تاثیر ضد‌اسپاسمی دارد و ناراحتی های گوارشی را برطرف می‌کند.
10. آنتی اکسیدان آن مانع تشدید بیماری آرتریت می شود.
11. برای پیش‌گیری از بروز آب مروارید، دم‌کرده رزماری را به طور مرتب بنوشید.
12. تقویت کننده بدن و معرق است.
13. گردش‌ خون را تحریک می‌کند
14. برای بهبود عملکرد کلیه و افزایش جریان ادرار باید به صورت منظم مصرف شود.
15. در مورد موها می‌توان بیان نمود که رایحه گیاه به شکل پماد و ماساژ جلوی کچلی زودرس را گرفته و لوسیون این گیاه محرک رشد مو است و جلوی کچلی را می‌گیرد.
16. برای خوش‌بویی دهان از گیاه رزماری به عنوان شست‌وشو دهنده طبیعی دهان استفاده می‎شود. (غرغره آب صاف شده حاصل از جوشاندن آن)
17. برای درمان رماتیسم و درمان میگرن، اکلیل کوهی را معمولا به شکل پماد یا عرق به عنوان یک لینیمان مصرف می‌کنند.
18. برای شستشوی زخم‌ها، از دم‌کرده رزماری (یک مشت برگ این گیاه را با نیم‌ لیتر آب بجوشانید و بگذارید سرد شود) استفاده می‌شود.
19. بوییدن برگ‌های گیاه رزماری به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند.

1. از برگ‌های خشک و بندرت برگهای تازه این گیاه، به عنوان چاشنی استفاده می‌شود.
2. به عنوان یک ادویه معطر با جوجه، اردک، ماهی، گوشت گوسفند، خوک، خرگوش، صدف، سوپ، ترشی و گوشت گوساله مصرف می‌شود.
3. به همراه سبزیجاتی مانند بادمجان، سیب زمینی و یا کدوی سبز مصرف می‌شود.

1. این گیاه در فرآورده‌های حمام گیاهی، بیسکوئیت‌های گیاهی، دسته گلها، کوزه هایی که گلهای خوشبو در آنها نگهداری می‌کنند، جشن‌های عروسی و حتی در مراسم تدفین به عنوان نشانی از وفاداری متوفی است استفاده می‌شود.
2. مخلوط برگ‌های رزماری و سرو باعث خوشبو شدن فضا می‌شود.
3. اﺳﺎﻧﺲ ﮔﻴﺎه ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮده در ﺻﻨﺎﻳﻊ آرایشی و ﺑﻬﺪاشتی اﺳﺘﻔﺎده میﮔﺮدد و داروﻫﺎیی از اﻳﻦ ﮔﻴﺎه در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ میﮔﺮدد (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻄﺮه رزﻣﺎرﻳﻨﻮس) ﻛـﻪ اﻛﺜﺮا ﺑـﺮای ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻮی ﺳﺮ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از رﻳﺰش ﻣﻮ می ﺑﺎﺷند.
4. اسانس آن به دلیل قوی بودن و طعم چوب‌ مانند، در شراب، فرآورده‌های آرایشی، ضدعرق‌ها، لينمان‌ها، لوسیون‌ها، صابون‌ها و تقویت کننده‌ها و لیکورها استفاده می‌شود.

• استفاده از این گیاه برای افراد با مزاج گرم توصیه نمی‌شود.
• در غلظت‌های بالا و مدت زمان طولانی به مقدار کمی سمی است، پس توصیه می‌شود مصرف آن مداوم نباشد. در هنگام مصرف ۴ الی ۶ میلی‌لیتر عصاره مایع این گیاه و ۲ تا ۴ گرم از ریشه خشک این گیاه بیشتر استفاده نشود.
• بهتر است در دوران بارداری و شیردهی، در بیماران صرعی و فشارخون استفاده نشود.
• دیابتی‌ها و افرادی که دارای قندخون بالا هستند نیز باید رزماری را به میزان کمی استفاده کنند.
• اگر شما به دیگر اعضای خانواده نعناعیان آلرژی دارید، ممکن است با مصرف رزماری نیز به مشکل بخورید، اما واکنش‌ها معمولاً خفیف هستند.
• مصرف داروئی موضعی گیاه و یا کاربرد فرآورده‌های آرایشی- بهداشتی حاوی رزماری در برخی از افراد حساس، گاهی باعث ایجاد قرمزی پوست، درماتیت، حساسیت پوستی و حساسیت به نور می‌شود.
• روغن رزماری دارای 10 الی 20 درصد کافور می‌باشد که اگر به مقدار زیاد مصرف شود می‌تواند موجب تشنجات صرع مانند شود.

• دمنوش رزماری: یک قاشق چای‌خوری رزماری را با یک لیوان آب جوش به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه دم کنید.
• طعم دهنده: یک یا دو شاخه‌ی کوچک رزماری را داخل شیشه‌ی روغن زیتون‌تان بیندازید. می‌توانید چند حبه سیر هم به آن اضافه کنید.
• مصرف موضعی: عصاره‌ی روغنی رزماری برای ماساژ فوق‌العاده است. برای این کار دو تا سه قطره از این عصاره را با یک قاشق غذاخوری روغن بادام شیرین مخلوط کرده و استفاده کنید.
• عصاره تقویت کننده مو: یک چهارم فنجان رزماری خشک یا تازه را به دو فنجان آب درحال جوش اضافه و به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه بجوشانید. بعد آن‌را از صافی رد کنید و آب رزماری را روی سرتان بریزید یا آن را به ساقه و ریشه موهایتان اسپری کنید. اجازه دهید مدتی (یک الی دو ساعت) روی سرتان بماند، هم برای تقویت موها موثر است و هم کاهش موهای سفید. اگر تعداد موهای سفید سر شما زیاد است، از این محلول برای مدت طولانی‌تری استفاده کنید.

رزماری در خشکی مقاومت بالایی دارد و از این رو به راحتی قابل نگهداری است. این گیاه در طول روز به 6 تعا 8 ساعت نور مستقیم و آبیاری کم نیاز دارد. میتوانید در آغاز فصل بهار از یک گیاه چندساله رزماری قلمه تهیه کنید و آن را در یک گلدان حاوی ماسه، کود و کمپوست براحتی پرورش دهید.