سیاه دانه و خواص آن

• بررسی سیاه دانه از نظر گیاه شناسی
• مواد تشکیل دهنده سیاه دانه
• خواص در مانی سیاه دانه
• موارد منع مصرف سیاه­دانه
• شیوه مصرف سیاه دانه

اسامی دیگر سیاه دانه: سیاه تخمه، شونیز، حبه السودا، سیاه سنوخ، سیه دونه، شمیز، قرح، کمون هندی، بوغنج، قیدس

طبع و مزاج: خیلی گرم و خشک

طعم: تلخ

سیاه دانه  با نام علمی sativa Nigella از سالیان قدیم در خاورمیانه وجود داشته و در درمان بیماری­ها حتی از دو هزار سال پیش به کار می رفته است و به دلیل این که درمان بسیاری از بیماری­ها بوده، به دانه‌­ی مبارک معروف بوده است.

سیاه دانه گیاهیست یک ساله که ساقه­‌ی آن پوشیده از کرک­های بسیار ظریف است. برگ­های آن دارای بریدگی­های عمیق است و مانند نوار باریکی به نظر می رسد. گل­های سیاه دانه منفرد و به رنگ آبی یا سفید است. این گیاه، سیاه و دارای بوی مطبوعی است. در ایران سیاه­دانه را روی نان می­‌پاشند. این گیاه اغلب در مزارع غلات و در نقاط متروک مناطق اروپا، آفریقای شمالی، آسیای صغیر و آسیا می روید؛ در ایران در آذربایجان و مناطق شمالی می‌­روید و بطور پرورشی نیز کاشته می­‌شود.

سیاه­دانه دارای ماده‌­ای بـه نام نیگلون است. این ماده در بدن آنتی هیستامین (ماده­‌ای ضد آلرژی) تولید می‌کند که در معالجه­‌ی آسم بسیار مؤثر است. سیاه دانه دارای پانزده نوع آمینواسید، پروتئین، مواد نشاسته‌­ای، مواد آلکالوئیدی، ساپونین، الیاف، کلسیم، آهن، سدیم و پتاسیم است. همچنین سیاه‌دانه دارای هشتاد و چهار درصد اسیدهای چرب مانند اسیدلینولئیک، اسید اولئیک و روغنهای فرار است که این روغن‌­ها خاصیت ضدباکتری و ضدقارچ دارند و باکتری­ها و قارچ­های مختلف را از بین می‌برند. سیاه­دانه در حدود سی و پنج درصد روغن دارد.

سیاه دانه دارای خاصیت دارویی برای درمان یا پیشگیری مشکلات زیر است:

1. برای رفع درد رماتیسم ضماد سیاه دانه را روی قسمت­‎های دردناک بگذارید.
2. برای تسکین سینه درد سیاه دانه بخورید.
3. بوییدن سیاه­دانه برای از بین بردن سردرد مفید است.

1. سیاه دانه بادشکن و ضدنفخ است.
2. برای از بین بردن کرم و انگل در معده و روده سیاه دانه را با سرکه بخورید.
3. سیاه­دانه اثر ضدسم دارد و هنگام مسمومیت به بیمار سیاه­دانه می­‌دهند.
4. سیاه­دانه اشتها­آور است.
5. سیاه دانه تهوع را برطرف می‌کند.

1. ضماد سیاه دانه را روی زگیل و خال بمالید تا آن را از بین ببرد.
2. برای از بین بردن تاول پوستی، سیاه‌دانه را با روغن کنجد مخلوط کنید و روی تاول‌ها بمالید.
3. سیاه‌دانه برای درخشان کردن رنگ صورت مفید و مؤثر است.
4. برای رویش موها و جلوگیری از ریزش بقیه موها از سیاه دانه استفاده کنید.

1. خوردن سیاه دانه از کرم خوردگی دندان جلوگیری می‌­کند.
2. سیاه دانه مقدار شیر را در زنان شیرده زیاد می­‌کند.
3. سیاه دانه تمیزکننده‌­ی خون است.
4. این گیاه برای رفع دردهای بعد از زایمان مفید است.
5. برای درمان بواسیر از سیاه‌دانه استفاده کنید.
6. تحقیقاتی که در مؤسسه‌­ی سرطان شناسی هندوستان انجام گرفته نشان داده است که سیاه­دانه اثری بسیار قوی روی غدد سرطانی دارد و آن­ها را کوچک کرده و از بین می­‌برد.
7. سیاه‌دانه برای آسم و ناراحتی‌های تنفسی مفید است.
8. سیاه­دانه بدن را تقویت می‌کند.
9. سیاه دانه مصونیت بدن را در مقابل امراض زیاد می‌کند و تعداد گلبول سفید دفاعی بدن را افزایش می­‌دهد.
10. سیاه دانه قاعده آور است..
11. سیاه دانه ادرارآور است.
12. در صورت بزرگ شدن کبد از سیاه­دانه استفاده کنید.
13. برای درمان یرقان و ناراحتی­های طحال از آن استفاده می­‌شود.
14. اگر مبتلا به زکام شدید برای درمان آن ضماد سیاه دانه را روی پیشانی بگذارید.
15. بخور سیاه دانه حشرات را فراری می­‌دهد.
16. یبوست را از بین می‌­برد.
17. کوبیده آن را با گلاب مخلوط نموده و ضماد کنید؛ سودا را درمان می­‌کند.
18. سیاه‌دانه برای بهبود زردی مفید است.
19. جوهر سیاه دانه برای تقویت قوای جنسی مفید است و سستی اعصاب را برطرف می­‌سازد.

1. خوردن سیاه­دانه برای زنان باردار مضر است و باعث سقط جنین می‌­شود.
2. زیاد خوردن سیاه­دانه برای کلیه مضر است.
3. گرم مزاجان نباید در خوردن آن افراط کنند زیرا باعث ورم، درد و گرفتگی گلو می­‌شود.

• در مصرف عمومی از پودر یا دانه خیسانده آن استفاده می­‌شود ولی باید دقت شود که نباید آن را دم کرد زیرا اسانس آن از بین می­‌رود.
• برای بهره بردن از خواص درمانی سیاه دانه ۱۰۰ گرم سیاه دانه را بکوبید و مقداری شکر به آن اضافه کنید و به مدت 7 روز میل نمایید.
• برای رفع زردی، چندعدد سیاه‌دانه‌ را در شیر به مدت 1 ساعت بخیسانید و در بینی بچکانید.
• برای رویش موها، پودر سیاه‌دانه را با حنا و روغن سوسن مخلوط کنید و بر سری که موی آن ریخته است بگذارید.
• برای کاهش دردهای بعد زایمان سیاه‌دانه را با روغن و عسل مخلوط کرده و میل کنید.
• برای استفاده از خاصیت ضد آسم این گیاه از جوشانده دانه آن استفاده می­‌شود.