آشنایی با خواص کنگر و مضرات آن + طبع و شیوه مصرف

کنگر از سبزیجاتی است که در فصل بهار برداشت می شود و طبع گرم و خشکی دارد. این گیاه حاوی مقادیری از مواد معدنی سالم برای بدن است که برای سلامت گوارش و تقویت سیستم ایمنی بدن مفید می باشد. با خواندن این مطلب درباره فواید کنگر و مضرات آن و همینطور مصلح این گیاه با طبع گرم بیشتر اطلاعات به دست می آورید.

کنگر

• نام علمی: Cynara scolymus

• خانواده: Asteraceae (خانواده کاسنی)

• نام‌های دیگر: آرتیشو

• مشخصات ظاهری: گیاهی چندساله با برگ‌های خاردار و بزرگ، ساقه‌های بلند و گل‌های بنفش یا سبز. قسمت خوراکی آن معمولاً جوانه‌های گل (قلب کنگر) و گاهی برگ‌ها یا ساقه‌هاست.

• فصل برداشت کنگر در ایران معمولاً در فصل بهار است. به طور خاص، اوایل اردیبهشت ماه زمان مناسبی برای برداشت این گیاه در مناطقی مانند چهارمحال و بختیاری است. 

طبع کنگر

کنگر طبع گرم و خشک دارد.

مصلح کنگر

•  ماست: ترکیب کنگر با ماست (مثلاً در کنگرماست) طبع آن را تعدیل می‌کند و به خنکی مزاج کمک می‌کند.

•  سرکه یا آب‌لیمو: در پخت خورش کنگر، افزودن کمی آب‌لیمو یا آبغوره به کاهش خشکی و گرمی کنگر کمک می‌کند.

•  روغن زیتون: در ترکیبات سالاد یا پیش‌غذا با کنگر، روغن زیتون یک مصلح مناسب است.

•  سکنجبین: نوشیدن کمی سکنجبین بعد از مصرف غذاهای سنگین با کنگر، به گوارش کمک می‌کند.

ارزش غذایی کنگر در 100 گرم

کنگر برای کم خونی

•  کنگر منبعی غنی از آهن و دیگر مواد مغذی محسوب می‌شود که می‌توانند به تولید گلبول‌های قرمز خونی کمک کرده و در درمان کم خونی موثر باشند.

کنگر برای سلامت کبد

• کنگر حاوی ترکیباتی مثل سینارین (Cynarin) و سیلیمارین است که به بهبود عملکرد کبد کمک می‌کنند. این مواد با تحریک تولید صفرا، به دفع سموم و چربی‌های اضافی از کبد کمک می‌کنند.

•  آنتی‌اکسیدان‌های موجود در کنگر (مثل پلی‌فنول‌ها) می‌توانند از کبد در برابر استرس اکسیداتیو و آسیب‌های ناشی از سموم یا الکل محافظت کنند.

•  عصاره کنگر می‌تواند در کاهش چربی انباشته‌شده در کبد (کبد چرب غیرالکلی) موثر باشد.

کنگر برای بهبود سلامت گوارش

• کنگر سرشار از فیبرهای محلول و نامحلول است که به بهبود حرکات روده و پیشگیری از یبوست کمک می‌کند.

•  اینولین، نوعی فیبر پری‌بیوتیک در کنگر، غذای باکتری‌های مفید روده است و به تعادل فلور روده کمک می‌کند.

• برخی تحقیقات نشان داده‌اند که کنگر می‌تواند علائم IBS مثل نفخ و درد شکمی را کاهش دهد.

تنظیم قند خون با کنگر

• اینولین موجود در کنگر به تنظیم قند خون کمک می‌کند، زیرا سرعت جذب گلوکز را کاهش می‌دهد. این خاصیت برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 مفید است.

•  آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر کنگر می‌توانند به بهبود پاسخ بدن به انسولین کمک کنند.

 سلامت قلب و عروق با کنگر

• فیبر و سینارین در کنگر می‌توانند کلسترول بد (LDL) را کاهش داده و کلسترول خوب (HDL) را افزایش دهند.

• پتاسیم فراوان در کنگر به تنظیم فشار خون کمک می‌کند و اثرات منفی سدیم را خنثی می‌کند.

• آنتی‌اکسیدان‌های کنگر (مثل لوتئولین) با کاهش التهاب در رگ‌ها، خطر بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهند.

خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدسرطانی کنگر

• کنگر حاوی ترکیباتی مثل کورستین، روتین و اسید گالیک است که با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد، از سلول‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کنند.

•  برخی مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که عصاره کنگر می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی (مثل سرطان کبد و سینه) را مهار کند. این اثر به دلیل وجود پلی‌فنول‌ها و فلاونوئیدهاست.

• آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند از آسیب به DNA ناشی از استرس اکسیداتیو جلوگیری کنند.

کنگر و کمک به کاهش وزن 

•  کنگر با کالری کم و فیبر بالا باعث احساس سیری طولانی‌مدت می‌شود و برای رژیم‌های کاهش وزن مناسب است.

•  با بهبود عملکرد کبد و هضم چربی‌ها، کنگر می‌تواند به متابولیسم بهتر کمک کند.

تقویت سیستم ایمنی با کنگر

• کنگر حاوی ویتامین C است که به تقویت سیستم ایمنی، تولید کلاژن و محافظت از بدن در برابر عفونت‌ها کمک می‌کند.

سلامت پوست و مو با کنگر

• آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین C کنگر به کاهش چین و چروک، محافظت از پوست در برابر اشعه UV و بهبود سلامت پوست کمک می‌کنند.

•  مواد معدنی مثل آهن و منیزیم در کنگر به رشد مو و جلوگیری از ریزش مو کمک می‌کنند.

کنگر برای سلامت استخوان‌ها

•  کنگر مقدار زیادی ویتامین K دارد که برای سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان ضروری است.

•  منیزیم، فسفر و کلسیم موجود در کنگر به تقویت ساختار استخوانی کمک می‌کنند.

بهبود عملکرد مغز با کنگر

• آنتی اکسیدان‌های کنگر می‌توانند از مغز در برابر آسیب‌های ناشی از استرس اکسیداتیو (مرتبط با بیماری‌هایی مثل آلزایمر) محافظت کنند.

• فسفر موجود در کنگر برای عملکرد بهتر سلول‌های مغزی مفید است.

خواص ادرارآور و سم‌زدایی با کنگر

• کنگر به دلیل خاصیت ادرارآور، به دفع مواد زائد و سموم از طریق ادرار کمک می‌کند.

خواص کنگر برای زنان

•  برخی ترکیبات کنگر می‌توانند به تعادل هورمونی، به‌ویژه در زنان، کمک کنند.

• خواص ضدالتهابی کنگر ممکن است به کاهش درد و التهاب در دوران قاعدگی کمک کند.

مضرات کنگر

• مصرف زیاد کنگر موجب اختلالات گوارشی چون نفخ، اسهال، استفراغ و درد معده می‌شود.

• برگ های کنگر می توانند باعث تحرک و انقباض کیسه صفرا شوند به همین جهت کسانی که سنگ کیسه صفرا دارند بهتر است کنگر مصرف نکنند 

شیوه مصرف کنگر

۱. خورشت کنگر

یکی از محبوب‌ترین روش‌های مصرف کنگر، تهیه خورشت کنگر است. این خورشت خوش‌عطر معمولاً با گوشت قرمز یا مرغ، نعناع و جعفری درست می‌شود و طعمی شبیه خورشت کرفس دارد. خورشت کنگر هم مقوی است و هم سبک، و در کنار برنج یک وعده کامل محسوب می‌شود.

۲. ترشی کنگر

برای تهیه ترشی کنگر، ساقه‌های ترد آن را خرد کرده و در ترکیبی از سرکه، سیر، فلفل و سبزیجات معطر می‌خوابانند. این ترشی به دلیل طعم خاص و خواص گوارشی‌اش، یک چاشنی عالی برای انواع غذاهای ایرانی است.

۳. کنگر پلو

در این روش، کنگر به همراه گوشت چرخ‌کرده یا گوشت تکه‌ای و برنج پخته می‌شود. کنگرپلو یکی از غذاهای خوش‌طعم و مقوی است که می‌تواند تنوعی عالی در برنامه غذایی باشد.

۴. سالاد کنگر

ساقه‌های تازه کنگر را می‌توان پس از شست‌وشو و خرد کردن، به‌صورت خام یا نیم‌پز در سالاد استفاده کرد. این روش برای کسانی که طعم‌های طبیعی و بافت ترد سبزیجات را دوست دارند، بسیار مناسب است.

۵. سوپ و آش با کنگر

کنگر در برخی مناطق به‌عنوان سبزی معطر به سوپ‌ها و آش‌های بهاری افزوده می‌شود. این کار هم طعم غذا را خاص‌تر می‌کند و هم ارزش غذایی آن را افزایش می‌دهد.

۶. دمنوش و جوشانده کنگر

در طب سنتی، از کنگر به‌صورت دمنوش یا جوشانده برای پاک‌سازی کبد، تقویت دستگاه گوارش، کاهش کلسترول و بهبود عملکرد قلب استفاده می‌شود.