هر آنچه باید در مورد شیرین بیان و خواص بینظیر آن بدانید

اولین چیزی که از گیاه شیرین بیان به ذهن می رسد، یک ماده شیرین با اشکال و اندازه های مختلف می باشد اما شیرین بیان یک داروی گیاهی است که هزاران سال پیش از آن استفاده شده است. در واقع طعم شیرین شیرین بیان (عمدتا در امریکا یافت می شود) حاوی عصاره گیاه شیرین بیان نیست.

شیرین بیان یکی از مهمترین گیاهان دارویی بومی ایران است که از قدیم برای درمان بیماری‌ ها آن را مصرف می‌ کردند. ماده اصلی گیاه شیرین بیان ، ترکیب ساپونین تری ترپنوئیدی به نام اسید گلیسیریزیک یا گلیسیریزین با شیرینی ۳۰ تا ۵۰ برابر ساکارز است که در صنایع غذایی و دارویی کاربرد دارد. در طب سنتی از ریشه شیرین بیان برای درمان زخم معده استفاده می‌ شود.

در کشور چین به این گیاه لقب سم زدای بزرگ را داده‌ اند و عقیده دارند که سموم بدن را جمع آوری و دفع می‌ کند. از شربت آن نیز به عنوان پدربزرگ گیاهان یاد می‌ شود.

طبع ریشه شیرین بیان و دیگر فرآورده‌ های این گیاه گرم و‌ تر است.

شیرین بیان گیاهی دارویی از تیره پروانه آسا (Leguminosae) علفی و پایا به طول تا ۲ متر با برگ‌ های مرکب دارای ۴ تا ۷ زوج برگچه و یک برگچه انتهایی است. گیاه دارای گل‌ های آبی روشن همراه با لکه‌ های سفید است که در اروپا و آسیا می‌ روید یا کشت می‌ شود. منشاء این گیاه مدیترانه و خاورمیانه است.

شیرین بیان گونه‌ ای متنوع است که در ایران تنها با دو واریته یافت می‌ شود که اغلب به صورت علف هرز در باغ ها، کنار جاده ها و اراضی رها شده در استان گرگان، آذربایجان شرقی و غربی تا زنجان، کردستان، کرمانشاه، همدان، اراک، لرستان، اصفهان، یزد، چهارمحال بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد، فارس، کرمان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خراسان، سمنان و تهران می‌روید.

1. از نوع سفید آن روغنی به دست می‌ آید که محرک قوای جنسی است.
2. چای تهیه شده از برگ‌ های آن برای درمان تب، سرفه و سرماخوردگی به کار می‌ رود.
3. دانه‌ های آن سمی است و به عنوان تخفیف دهنده قوای جنسی به کار می‌ رود.
4. از دانه‌ های آن برای تهیه تسبیح (مروارید بدل) و آلات ضربی استفاده می شود و بخاطر داشتن آبرین (abrin) سمی است. بیشترین مصرف دانه‌ های آن برای ساختن اشیاء زینتی بدلی مانند سینه ریز و دستبند است.

شیرین بیان طیف وسیعی از مواد مغذی مفید و فلانوئید ها را دارد. منبع خوبی از ویتامین B1 (تیامین)، B3 (نیاسین)، B2 (ریبوفلاوین) ، B5 (پانتوتنیک اسید) و ویتامین E (توکوفرول) است. همچنین مواد معدنی نظیر فسفر، کلسیم، کلوئین، آهن، منیزیم، پتاسیم، سلنیوم، سیلیسیم و روی را تامین می کند. غنی از فیتوناتریشن های ضروری مانند شامل بتا کاروتن، گلیسیریزین، گلابریدین، ایزولیکویریتیگنین، تیمول، فنول، اسید فورولیک و کورستین است.

شیرین بیان دارای خواص دارویی به شرح زیر است:

1. شیرین بیان، دستگاه گوارش را در انجام اعمال حیاتی یاری می‌ دهد.
2. اشتها آور است.
3. نفخ معده و روده را برطرف می‌ سازد.
4. جوشانده ریشه شیرین بیان، درمان کننده زخم معده، دل درد و ناراحتی‌ های معده است.
5. شیرین بیان ترشحات معده را کاهش می‌ دهد اما لایه محافظ مخاطی به صورت آستر برای معده می ‎سازد که دارویی مفید برای تورم معده است.

1. جوشانده شیرین بیان، سینه را نرم می‌ کند.
2. برای درمان برونشیت، سرفه‌ های حاد و مزمن، التهاب، ترشحات و دیگر اختلالات تنفسی از جوشانده شیرین بیان استفاده کنید.
3. جوشانده ریشه شیرین بیان زکام و گریپ را درمان می‌ سازد.

1. شیرین بیان، آرام بخش اعصاب و تقویت کننده دستگاه عصبی است.
2. جوشانده شیرین بیان، عصبانیت، اضطراب، دلهره، افسردگی و درد های عصبی را تسکین می‌ دهد.

1. شیرین بیان یک مسهل ملایم و ادرار آور است.
2. افزایش دهنده ادرار و باز کننده قاعدگی است.
3. درمان کننده اختلالات کلیه و مثانه و مجاری ادرار است

• امروزه این گیاه اصولا به عنوان ضد دیابت مصرف می‌ شود و قدرت آن را دارد که قند خون را پایین بیاورد.
• از عصاره ریشه شیرین بیان برای درمان انواع بیماری‌ های پوستی از جمله آکنه و اگزما استفاده می‌ شود.
• جایگزین معالجه‌ های مرسوم نیست، اما می‌ توان از آن برای درمان دیابت در مراحل اولیه (آغاز) به صورت دم کرده استفاده کرد.
• کشیدن گرد برگ شیرین بیان در چشم، سبب برطرف شدن لکه‌ های سفید یا زردی چشم می‌ شود.
• عصاره شیرین بیان و ترکیبات آن از رشد سلول‌ های سرطان پوست، پستان، روده بزرگ و پروستات جلوگیری می‌ کنند.
• پودر برگ خشک شیرین بیان، التیام دهنده عرق سوز، زخم، بریدگی و سوختگی‌ های سطحی پوست است.
• غرغره با جوشانده شیرین بیان، ناراحتی و خونریزی لثه را برطرف می‌ نماید.
• در طب سنتی از آن جهت درمان اسپاسم و التهاب عضلات و تورم، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده می‌ شود.
• حاوی مواد ضد پوسیدگی دندان است، از این رو در ساخت بیشتر خمیر دندان‌ ها کاربرد دارد.
• به عنوان شربت سرفه در داروخانه‌ ها استفاده می‌ شود.
• شیرین بیان خلط آور، ملین و شیرین کننده است.
• ریشه آن کمی تلخ، خنک کننده، مقوی، ملین آرام بخش و شیرآور است.
• عصاره پودر ریشه و عصاره آمونیاکی آن به عنوان آرام بخش، خلط آور و ترکیبات ضد تورم در سرفه‌ ها مصرف می‌ شود.
• مناسب جهت پیشگیری از مشکل بینایی برای افرادی است که در آغاز از دست دادن دید هستند.
• مناسب افرادی است که دارای بیماری‌ های پلک چشم، سرفه و سوزش (زخم) گلو هستند.
• تسکین دهنده بیماری‌ های کبدی و امراض گوش ناشی از بیماری‌ های کبدی است.
• شیرین بیان داروی مؤثری برای درمان هپاتیت‌های مزمن و التهاب بینابینی بافت‌ های کبد است.
• برطرف کننده بوی عرق است.
• برای درمان امراض ادراری تناسلی و گزیدگی نیش عقرب به کار می‌ رود.
• ریشه آن به عنوان دارو برای افزایش قدرت ماهیچه‌ ها و استخوان و درمان زخم‌ ها به کار می‌ رود.
• مصرف عمده شیرین بیان در صنایع غذایی و ادویه جات، برای خوشبو کردن سیگار، آدامس، شکلات، آبجو، شیرینی، غذاهای پخته و رژیمی به کار می‌ رود.

1. در کم خونی، فشار خون بالا، سیروز یا بیماری‌ های صفراوی و کبدی بهتر است مصرف نشود.
2. در دوران بارداری و شیردهی نبایستی مصرف شود.
3. اگر دارای فشار خون بالا هستید از مصرف شیرین بیان خودداری نمایید زیرا معتقدند که این گیاه باعث اختباس آب در بدن می‌ شود.
4. بیمارانی که از داروی دیگوکسین استفاده می‌ کنند نباید شیرین بیان مصرف نمایند.
5. مصرف بیش از حد آب نبات‌ ها یا آدامس‌ های حاوی شیرین بیان باعث بالا رفتن فشار خون و اختلال در میزان پتاسیم خون می‌ شود.
6. مصرف بی رویه شیرین بیان یا سایر فرآورده‌ های آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازه هورمون آلدسترون ممنوع است. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیت متابولیسمی و بالا رفتن فشار خون می‌ گردد. در صورت مصرف بیش از ۲۰ گرم آن در روز باعث بروز عوارض نا مطلوب می‌ شود.
7. استفاده بیش از حد از شیرین بیان برای طحال نیز مضر است.
8. در برخی افراد مشاهده می‌ شود با مصرف زیاد شیرین بیان دچار درد عضله و عده‌ ای دیگر با کرخت شدن دست و پا مواجه می‌ شوند.
9.  مصرف شیرین بیان سبب افزایش وزن نیز می‌ شود.
10. پزشکان توصیه می‌ کنند افرادی که دچار ناراحتی‌ های کلیه، قلب یا کبد هستند از مصرف شیرین بیان جدا خوداری کنند.

شیوه مصرف شیرین بیان

• به طور عمومی می‌ توان تا 20 گرم در روز از این گیاه استفاده نمود. مصرف بیش از این مقدار اصلا توصیه نشده و ممکن است دارای عوارض منفی باشد.
• برای درمان زخم‌ های گوارشی، روزانه ۵ تا ۱۵ گرم از ریشه یا 1.5 تا ۳ گرم عصاره آبی ریشه به مدت چهار تا شش هفته مصرف شود.