اسفند (اسپند) و خواص آن

بررسی اسفند از نظر گیاه شناسی

اسفند گیاهی است دارای ارتفاعی به طول حدود ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متر، ظاهر آن بوته مانند، دارای برگ‌های سبز با تقسیمات باریک و دراز و نامنظم است. گل‌های آن درشت و دارای کاسبرگ نازک گلبرگ بزرگ به رنگ سفید مایل به سبز، میوه‌ی آن پوشینه و حاوی دانه‌های متعدد به رنگ سیاه است.

طبع و مزاج اسفند

اسفند دارای طبیعت گرم و خشک است.

ترکیبات شیمیایی اسفند (اسپند)

گیاه اسپند دربردارنده‌ی مواد ضد میکروبی از نوع فلاونوئیدها و آلکالوئیدها می‌باشد، که این مواد در بخش‌های مختلف آن یافت می‌شود. از جمله آلکالوئیدهای مهم آن می‌توان به آلکالوئید هارمین، هارمالین، هارمالول و پگانین و آلکالوئیدهای کینازولین اشاره کرد.

فواید و خواص اسفند

مسهل سودا و بلغم غلیظ می‌باشد.
بادهای روده را تحلیل می‌برد.
ترشح شیر را افزایش می‌دهد.
بُخور آن برای تسکین درد دندان نافع است.
ضد انگل و خواب آور است.
کرم‌های روده را از بین می‌برد.
برای تسکین دردهای معده مؤثر است.
گفته شده است که اسپند گیاهی لاغر کننده است.
دانه‌ی این گیاه در خانه سوزانده می‌شود و دود غلیظ آن برای ضدعفونی هوا، دور کننده حشرات، خوشبو کننده‌ی فضا و به باور برخی حتی خنثی کردن چشم زخم و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عفونت‌های پوستی خصوصاً اگزما را درمان می‌کند و از بروز حساسیت های پوستی جلوگیری می‌کند.
دانه‌های اسپند خواب آور و معرق است.
اسپند نرم کننده سینه و ریه، بادشکن و ضد کرم کدو است.
دود اسفند تقویت کننده‌ی حافظه و حواس پنج گانه است.
خوردن خیسانده دانه‌های آن جهت تحلیل مواد سوداوی و تصفیه خون سودمند است.
دود اسپند ضدحساسیت است و نازایی را درمان می‌کند.
خوردن چند دانه اسپند می‌تواند تب و لرز را کاهش دهد.
روغن اسفند برای رفع فلج و لقوه، رعشه، سستی و صرع مفید است.
جوشانده‌ی اسپند در تسکین دردهای عصبی گوش مؤثر است.
روغن اسفند برای تسکین درد کمر و سیاتیک و سردی کلیه و رحم بسیار مفید است.
بخور دانه‌های اسپند برای تسکین درد دندان بسیار مفید است.
دود اسفند تسکین دهنده دردها و تسکین اعصاب است.
چکاندن آب اسپند پخته شده در چشم، پرخونی و قرمزی چشم را التیام می‌دهد.

موارد منع مصرف اسفند

از جویدن دانه‌های اسفند اکیدا خوداری کنید! هرچند که شستن اسپند مواد سمی روی آن را از بین می‌برد اما داخل اسفند همچنان حاوی مواد سمی است.
اسفند برای گرم مزاجان (که ادرارشان زرد مایل به قرمز است) مضر است و سبب سردرد، دل به هم خوردگی و استفراغ می‌شود.
برای افراد مبتلا به اسم و آلرژی مضر است.
خوب است بانوان باردار قبل از مصرف اسفند حتما با پزشک مشورت کنند.

شیوه مصرف اسپند

مقدار مجاز مصرف اسفند 5 تا 10 گرم است و بیشتر از این میزان به علت سمی بودن توصیه نمی‌شود.
برای درمان اسهال که از گرمازدگی باشد، هر روز صبح ناشتا یک قاشق چای‌خوری آن را با مقداری خاکشیر مخلوط نموده و در دهان نمایید.
برای درمان تنگی نفس اسفند را با تخم کتان به طور مساوی بکوبید و سپس با عسل مخلوط کنید. هر بار کمی از این ترکیب را میل کنید.
برای رفع آبریزش بینی، اسپند دود کنید و چند نفس عمیق بکشید.
اگر می‌خواهید سنگینی گوش را رفع کنید، مقداری از آن را در آب ترب و روغن زیتون بجوشانید تا آب آن تمام شود و روغن بماند و از آن روغن چند قطره در گوش بچکانید.
برای رفع عرق بدبو، کوبیده‌ی ۵۰ گرم بذر اسپند را در یک بطری گلاب ریخته و هر روز به محل مورد نظر بمالید. این کار را تا چند وقت ادامه دهید.
برای رفع اعتیاد به مواد افیونی می‌توانید مقداری دانه‌ی اسپند را بو داده کنید، بعد آن را خوب آسیاب کرده، با عسل مخلوط کنید و روزی سه حبه میل کنید.
تخم رازیانه و اسفند را مخلوط کرده و شب‌ها میل کنید. این ترکیب برای رفع شب ادراری مؤثر است.
چنانچه به سیاتیک مبتلا هستید، به مدت 15 شب مقدار 7 تا 7.5 گرم اسپند را با آب قورت دهید که بسیار مفید است.
برای باز کردن دهانه‌ی عروق و خون بواسیر، از شیاف گرد دانه‌ی اسفند همراه با روغن ایرسا استفاده کنید.