ترنجبین و خواص آن

• بررسی ترنجبین از نظر گیاه‌شناسی
• طبع و مزاج ترنجبین
• مواد موجود در ترنجبین
• خواص و فواید ترنجبین
• موارد منع مصرف ترنجبین
• شیوه مصرف ترنجبین

گیاهان دارویی و مواد گیاهی در طب سنتی همواره مورد توجه قرار دارند و کاربرد بسیاری داشته اند. یک نوع از این مواد گیاهی، ترنجبین است که از بهترین دارو های گیاهی است. ترنجبین فواید و خواص فراوانی داشته و به این خاطر استفاده از آن در کارخانجات قند گیری جلوگیری شده و فروش دارویی پیدا کرده است. ترنجبین دارای ترکیبات قندی مختلفی مانند گلوکز، فروکتوز، ساکاروز و تری ساکارید است که به راحتی در آب حل می شوند.

ترنجبین ماده ای شیرین است که به صورت شبنم بر روی گیاه حاج، خارشتر و یا خاربز می نشیند. این شیرابه های قندی بر اثر  استفاده برخی حشرات مثل شپشک ها بر روی این گیاه ها ایجاد می شود یا به علت ایجاد شکاف به خارج تراوش می شود. در فصل گرمای زیاد و در اواخر تابستان روی برگ ها و شاخه های این گیاه قطرات ترنجبین شب ها ظاهر می شود و کسانی که در روستا زندگی می کنند خیلی زود قبل از طلوع آفتاب آن را جمع آوری می نمایند. با وجودی که این گیاه در تمام ایران یافت می‌ شود، با این حال در همه جا ترنجبین تولید نمی‌ کنند. طرز تهیه آن بدین شکل است که در اواخر تابستان گیاهان خشک شده را جمع آوری آلومیت کرده، بر روی پارچه می‌ گسترانند و تکان می‌ دهند تا ترشحات خشك شده گیاه به شکل قطعات بسیار کوچک به دست آید.

گفته می‌ شود که ترنجبین طبع گرم و تر دارد.

ترنجبین طبق تحقیقات انجام شده دارای مله‌ زیتوز می‌ باشد. بررسی‌ های جدید تری نشان می‌ دهد که ماده قندی ترنجبین برخلاف آن چه که ذکر شد فقط ساکاروز می‌ باشد. مله زیتوزتری، ساکاریدی است که از ۲ مولکول گلوکز و یک ملکول فروکتوز تشکیل یافته است. علاوه بر این مقادیری موسیلاژ (۱۵درصد) املاح کلسیم، سیلیسیم، گوگرد، منیزیم و آلومینیوم نیز دارد.

1. ترنجبین را برای شیرین کردن دارو ها مصرف می‌ کنند.
2. ملين، نرم کننده سینه و داروی خلط آور است.
3. برای دفع اخلاط گرم مفید است.
4. برای باز کردن ادرار در مواردی که ادرار بند آمده باشد مؤثر است.
5. تب و عطش را رفع می‌ کند.
6. جوش و آکنه را برطرف می‌ کند.
7. بیماری‌ های عفونی مشکوک را نیز درمان می‌ کند.
8. سرفه را تسکین می‌ دهد.
9. جوشانده آن معرق است.
10. مالیدن روغن برگ‌ های آن برای روماتیسم خیلی مفید است.
11. گل‌ های آن برای رفع بواسیر مفید است.
12. تصفیه کننده‌ ی خون است.
13. عرق گیاه ترنجبین برای دفع سنگ کلیه و مثانه تا حدودی مؤثر است.
14. التهابات و مشکلات پوستی نظیر اگزما را از بین می‌ برد.
15. ترنجبین خاصیت ضدعفونی کنندگی دارد و میکروب ها را از بین می برد.

• برای طحال و تب‌ های گرم و برای افراد گرم مزاج مضر است.
• افرادی که جوش‌ های آبله مانند روی بدن دارند نباید آن را مصرف کنند.
• مصرف ترنجبین برای بیماران حصبه‌ ای و کسانی که اسهال خونی دارند مضر است.
• بسیاری از خانواده‌ ها برای بهبود زردی کودک خود از ترکیب ترنجبین و آب قند استفاده می‌کنند که این مواد، نه تنها تاثیری در بهبود زردی کودک ندارند، بلکه باعث اسهال و استفراغ نوزاد نیز می‌ شوند.

• برای رفع صدا های دستگاه گوارش، ترنجبین را با زیره مخلوط کرده و دم کنید سپس آب صاف کرده‌ ی آن را بنوشید.
• خوردن ترنجبین با آب پنیر برای اخراج اخلاط سوخته، با ماء‌الشعیر برای دفع اخلاط گرم، با کره برای باز کردن ادرار (در مواردی که ترشح ادرار بند می‌ آید) مفید است.
• برای تهیه آب ترنجبین، مقداری ترنجبین را در آب جوش حل می‌ کنند. سپس مایع صاف روی آن را بر می‌ دارند و می‌ گذارند قدری بماند تا مواد خارجی آن ته‌ نشین شود. حالا مایع صاف شده روی آن، آماده خوردن است آب ترنجبین اگر صبح ناشتا خورده شود، مؤثر تر است. مقدار خوردن معمول آن ۱۲ تا ۳۵ گرم است.
• برای رفع شوره سر، شربت خاکشیر را با ترنجبین مخلوط کرده و میل کنید.