ویتامین های محلول در آب و محلول در چربی
لازم است که ویتامین از طریق رژیم غذایی به بدن فرد برسند. هریک از انواع ویتامین ها می توانند یک و یا چند نقش مختلف در بدن داشته باشند.
ویتامین ها گروهی از ترکیبات آلی هستند که برای سلامت موجودات زنده ضروری می باشند. بدن انسان ویتامین نمی سازد و برخی از ویتامین ها هم که در بدن سنتز می شوند، آنقدر نیست که نیاز بدن را تامین کنند. لازم است که ویتامین از طریق رژیم غذایی به بدن فرد برسند. هریک از انواع ویتامین ها می توانند یک و یا چند نقش مختلف در بدن داشته باشند. ویتامین ها به دو دسته ویتامین های محلول در آب و ویتامین های محلول در چربی تقسیم می شوند. اولین ویتامین محلول در آبی که کشف شد، ویتامین B۱ بود. از آنجا که یک ترکیب حیاتی بود و دارای عامل «آمین» بود، به آن Vital amino نام نهادند و سپس به Vitamine تغییر نام پیدا کرد.
ویتامین های محلول در آب
ویتامین های محلول در آب همان طور که از نام آن ها پیدا است در آب حل می شوند. بدن ما سعی می کند سطح ایده آل از هر کدام از ویتامین های محلول در آب را حفظ کند تا در مواقع اضطراری از آن ها استفاده کند. ویتامین های محلول در آب اضافی از طریق عرق کردن و ادرار دفع می شوند زیرا نمی توانند به صورت ذخیره در بدن باقی بمانند. ویتامین های محلول در آب باید هر روز با خوردن غذاهای سرشار از ویتامین دوباره در بدن ذخیره شوند. میوه ها، سبزیجات، غلات و لوبيا منابع فوق العاده ای از ویتامین های محلول در آب هستند، به جز ویتامین 12 B که فقط در مواد غذایی که منشأ حیوانی دارند وجود دارد. اگر مولتی ویتامین ها یا مکمل های غذایی را مصرف می کنیم تا ویتامین های محلول در آب مورد نیاز بدنمان را فراهم کنند باید حد تعادل را نگه داشت. ویتامین های محلول در آب عبارتند از:
- ویتامین های گروه B
- ویتامین C
خصوصیات ویتامین های محلول در آب
این ویتامین ها در آب محلول هستند. اگر فردی بیشتر از حد مورد نیاز از این ویتامین ها در طول روز مصرف کند، معمولاً مقدار اضافی از بدن دفع می شود و در بدن به مقدار زیاد ذخیره نمی شوند. دفع اضافی این ویتامین ها از طریق ادرار انجام می شود. اگر فردی به مقدار مورد نیاز از این ویتامین استفاده نکند، به سرعت علائم کمبود آنها در بدن ظاهر می شود. باید هرروز در رژیم غذایی از این ویتامین ها استفاده شود. این ویتامین ها معمولاً شکل غیرفعال ندارند. از کربن، هیدروژن، اکسیژن و نیتروژن تشکیل شده اند و در برخی موارد دارای کبالت و گوگرد نیز هستند.
ویتامین های محلول در چربی
ویتامین های محلول در چربی یعنی با خوردن غذا جذب بدن و وارد جریان خون می شوند و با چسبیدن به مولکول های چربی به همه قسمت های بدن می روند. از آن جا که ویتامین های محلول در چربی می توانند به صورت ذخیره در بدن باقی بمانند نیازی نیست که روزانه با مصرف غذا وارد بدن شوند. ویتامین های Aو D در کبد ذخیره می شوند و مقدار ذخیره شده برای ۶ ماه کافی است. در حالی که ذخیره ویتامین E از چند روز تا چند ماه باقی می ماند. اگر ویتامین های محلول در چربی بیش از اندازه مصرف شوند در بدن انباشته می شوند. ذخایر زیاد ویتامین A وD برای بدن ما مضر هستند.
خوشبختانه ذخیره نگه داشتن ویتامین های محلول در چربی از غذاهایی که می خوریم آسان نیست. برای مثال مولکول «بتا کاروتن» که در غذاهای گیاهی وجود دارد و عامل زرد و نارنجی رنگ بودن هویج و کدو مسمایی است، در بدن تبدیل به ویتامین A می شود. ولی به دلیل این که واکنش شیمیایی تبدیل بتاکاروتن به ویتامین A به طور دقیقی کنترل می شود، تقریباً غیر ممکن است که شخصی با خوردن میوه ها و سبزی ها دچار مسمومیت ویتامین A شود. در مورد ویتامین K باید گفت که مصرف بیش از حد یا مکمل های آن در افرادی که دارو های ضد انعقاد خون مصرف کنند باعث بروز خونریزی های غیر عادی می شود. ویتامین های محلول در چربی عبارتند از:
- ویتامین A
- ویتامین D
- ویتامین E
- ویتامین K
خصوصیات ویتامین های محلول در چربی
این ویتامین ها در چربی محلول هستند. اگر بیش از نیاز روزانه دریافت شود، مقدار اضافی در بدن ذخیره می شود. اضافی آن از بدن دفع نمی شود. علائم کمبود این ویتامین ها به سرعت بروز نمی کند چرا که بدن در شرایط کمبود از ذخایر خود استفاده می کند. نیاز نیست که حتماً به صورت روزانه در برنامه غذایی وجود داشته باشد، این ویتامین ها دارای ترکیبات پیش ساز هستند (این ترکیبات در خارج از بدن فعالیتی ندارند ولی به محض ورود به بدن، تبدیل به ترکیب فعال ویتامین می شوند و اعمال خود را انجام می دهند.) مثلا بتاکاروتن پیش ساز «ویتامین A» است. این ویتامین ها فقط دارای کربن، هیدروژن و اکسیژن بوده و فقط برای موجودات پیچیده مورد نیاز هستند. اگر به مقدار ۶ تا ۱۰ برابر مقدار توصیه شده مصرف شوند، علائم مسمومیت با این ویتامین ها در فرد دیده می شود. ویتامین ها به عنوان دسته ای از مواد مغذی، خواص متفاوتی با مواد مغذی (دیگر) دارند. یکی از تفاوت های مهم جایگزین نشدن یک ویتامین به وسیله ویتامین دیگر و تبدیل نشدن ویتامین ها به یکدیگر است. در حالی که وقتی گلوکز زیادی در بدن موجود باشد می تواند به چربی تبدیل شود. اما بدن نمی تواند ویتامین C محلول در آب را به یکی از ویتامین های محلول در چربی تبدیل کند. حتی نمی تواند آن را به هیچ یک از ویتامین های دیگر محلول در آب تبدیل نماید. تفاوت دیگر این که ویتامین ها انرژی تولید نمی کنند. بلکه در مسیرهای متابولیکی رها شدن انرژی از مواد زیاد مقدار و یا تبدیل یک ماده مغذی زیاد مقدار به ماده مغذی دیگر نقش دارند.
