پونه متعلق به خانواده نعناع و به شکل بوته های کوتاهی در روی زمین می روید. گیاه پونه بومی اروپا، شمال آفریقا و خاورمیانه است. ساقه مستقیم آن تا ۳۰ سانتیمتر هم رشد می کند. ساقه شاخه دار و چهار بر آن دارای برگهای تخم مرغی شکل است که با کرک کم پشتی پوشیده شده اند و به رنگ سبز مایل به خاکستری هستند. لبه های برگها دندانه دار می باشند. پونه بوی تندی شبیه نعناع از خود متصاعد می سازد. اسانس آن در صنعت عطرسازی کاربرد دارد. پونه بیشتر برای درمان مارگزیدگی و بهبود هضم غذا مناسب است. اروپاییان بیشتر از اسانس پونه برای از بین بردن کک بهره می بردند.
ترکیبات شیمیایی پونه
اعضای مختلف این گیاه دارای تاتن، مـواد رزیشی، مواد پکتیکی، قند و اسانس است. در برگ گیاه، ماده دیگر به نام هسپریدین یا دیوس مین وجود دارد. آزولن که در اسانس این گیاه وجود دارد، از نظر درمانی اثر ضد التهاب دارد.
طبع و مزاج پونه
اکثر گونه های مربوط به خانواده نعناعیان طبع گرم و خشک دارند. گیاه پونه (کوهی و رود) نیز مانند گیاه نعناع دارای طبع گرم و خشک است.
بیشتر بخوانید: آنتی اکسیدان های طبیعی و تاثیر آنها در سلامت بدن
خواص پونه
- این گیاه یک آنتی بیوتیک قوی است و در درمان ناراحتیهای دستگاه تنفس مؤثر است.
- پونه خاصیت ضد سم، ضد درد، ضد تهوع و ضد اسهال دارد و در آرام ساختن دردهای معده و روده ناشی از مسمومیت مورد استفاده قرار می گیرد.
- مصرف چای پونه کوهی در سردردهای ناشی از سرماخوردگی به ویژه سینوزیت اثر آرام کننده دارد.
- مصرف پونه کوهی کار روده ها را منظم می کند و بی اشتهایی را تسکین می دهد و برای ناراحتیهای کبدی بسیار مؤثر است.
- اگر گاهی پس از صرف غذا در معده احساس سنگینی نمودید و یا غذا را ترش کردید می توانید از این دم کرده استفاده کنید.
- برای دفع کنه و حشرات، می توان در محل آغل حیوانات پونه پاشید.
- پونه چون اثر محرک بر روی ترشحات صفرا دارد، تسهیل کننده عمل هضم نیز می باشد.
درمان اختلالات عصبی
دم کرده پونه اعصاب را تقویت نموده و یک داروی ضد تشنج و ضد عصبانیت محسوب می شود ودارویی آرام بخش نیز می باشد، پونه، سردردهای عصبی را تسکین می دهد.
اختلالات گوارشی
عصاره اورگانو با از بین بردن انگل روده و محافظت آن در برابر نشت روده، به سلامت روده کمک کرده و مشکلات گوارشی را رفع می کند. دمنوش های حاصل از پونه ضد درد، ضد نفخ و پاک کننده ی معده و دستگاه گوارش است. دم کرده یا جوشانده پونه، مقوی معده و رفع سکسکه، استفراغ، دل درد، دلپیچه، ترشی معده و درد معده است. پونه اشتها آور بوده، هضم کننده غذا و صفرا بر نیز می باشد.
درمان اختلالات تنفسی
پونه شامل ویتامین ها و مواد مغذی می باشد که به سیستم ایمنی بدن کمک می کند. این گیاه شامل کارواکرل و رزمارینیک اسید است. این ترکیب خواص پونه برای عفونت ریه به عنوان یک ضد احتقان طبیعی و کاهش دهنده هیستامین عمل می کند. جوشانده یا دم کرده پونه، اختلالات تنفسی ناشی از سرفه های خشک، سرفه های مزمن، گریپ و التهاب برونشها را برطرف می سازد.
بیشتر بخوانید: گیاهان دارویی مفید برای بهبود سلامت ریه
درمان ناراحتیهای پوستی
پونه ضد التهاب و ضد عفونی کننده است. به همین خاطر می تواند شما را از شر آکنه و جوش های التهابی خلاص کند. همچنین به خاطر حجم آنتی اکسیدانی که دارد، خاصیت جوانسازی داشته و پوست شما را جوان و شاداب نشان می دهد. گردش خون را بهبود داده و باعث می شود که حجم بیشتری از خون و اکسیژن به پوست شما سرازیر شود. به همین خاطر است که استفاده از پونه در اشکال مختلف مانند سبزی خوردن، دمنوش پونه، استفاده در غذا و غیره می تواند به بهتر شدن پوست شما هم کمک کند.
درمان اختلالات کلیوی
دم کرده پونه، ادرار را افزایش، سنگ کلیه و مثانه و بی اختیاری ادرار را درمان می نماید. پونه کمک بزرگی به دفع سنگهای کلیه می کند. این گیاه دارای ترکیبات گیاهی بسیاری از جمله؛ از جمله فلاونوئید ها، ترپن ها، کومین ها، ساپونین ها، آلکالوئید ها، استرول ها و تانن ها است که برای کلیه مفید هستند.
ضد عفونی دهان با پونه
پونه برای عفونت دندان بسیار مفید خواهد بود. این گیاه حاوی خاصیت ضد باکتری و آنتی اکسیدان است و به عنوان یک ماده درمانی مناسب برای آبسه دندان شناخته شده است. همچنین ایمنی بدن را تقویت می کند و به بدن در مبارزه با عفونتهای دندان و سرعت بخشیدن به روند بهبودی کمک می کند.
چند قطره روغن پونه کوهی را مستقیماً روی دندان و لثه آسیب دیده بمالید و حداقل بگذارید ۱۵ دقیقه در دهان بماند. با مخلوط کردن ۳ تا ۵ قطره روغن پونه کوهی با یک فنجان آب گرم ، یک دهان شویه درست کنید.
بیشتر بخوانید: دمنوش های گیاهی که در کاهش فشارخون موثرند
درمان اختلالات رحمی
جوشانده پونه اختلالات قاعدگی را برطرف ساخته و قاعدگی را منظم می سازد. پونه با طبیعت گرم، داروئی موثر در تقویت دستگاه گوارش و دستگاه عصبی بوده و اختلالات گوارشی، تنفسی، عصبی، پوستی، کلیوی و رحمی را درمان می نماید.
باید دانست که در مصارف دارویی برگ و گل پونه مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه، ناراحتیهای معده، بی اشتهایی، سوء هضم، اسهال و سایر اختلالات گوارشی، ناراحتیهای کبدی، تنفسی، سینه درد، نقرس، رماتیسم و بیماریهای عصبی را درمان می نماید.
خواص پونه کوهی
- پونه کوهی یکی از بهترین تقویت کننده های دستگاه هاضمه است که شما باید در مورد بی اشتهایی، درد معده و بحران کبدی مصرف کنید.
- مصرف پونه کوهی اعمال روده ها را مرتب می کند و برای اسهال دوای شفابخشی است.
- در مورد مصارف خارجی شما باید پونه کوهی را برای درمان درد گلو غرغره کنید.
- دم کرده پونه کوهی برای ناراحتیهای عصبی و دردهای رماتیسمی مفید است.
- وقتی سرفه های پی درپی آسم و برونشیت شروع می شود، مصرف دم کرده پونه کوهی آن را آرام می‌کند. برای تهیه این دم کرده باید 20 گرم ساقه های گلدار پونه کوهی خشک را در یک لیتر آب جوش دم کنید، بعد آن را صاف کرده و با عسل شیرین کنید و هر روز سه بار و هر بار یک فنجان از آن را قبل از غذا بنوشید.
- پونه کوهی یکی از گیاهان معطری است که به جای آویشن در چاشنی غذاها مصرف می شود.
چای پونه
چای پونه را می توان به تنهایی به عنوان یک دمنوش گیاهی تسکین دهنده دم کرد و همچنین می تواند به انواع مختلفی از ترکیبات گیاهی و کافئین دار اضافه شود. این چای قرنهاست که برای درمان هر چیز از ناراحتی معده گرفته تا سرماخوردگی استفاده می شود. یک فنجان چای پونه می تواند به افزایش هوشیاری و افزایش انرژی شما کمک کند.
پونه می تواند نواحی از مغز که مسئول هوشیاری هستند را تحریک کند و در نتیجه باعث افزایش تمرکز شود. برای رفع سردرد و دیگر ناراحتیها، می توان روزانه سه تا چهار فنجان از چای پونه را مصرف کرد.
بیشتر بخوانید: بهترین دمنوش های گیاهی برای سرماخوردگی
موارد منع مصرف پونه
- استفاده از دمنوش پونه در برخی از افراد سردرد را تشدید می کند، مصرف زیاد پونه و دمنوش پونه باعث مسمومیت می شود.
- استفاده زیاد از پونه برای زنان باردار ممنوع است، زیرا موجب سقط جنین می شود. مصرف پونه خشک و تازه و یا دمنوش پونه در مقادیر کم و با مشورت پزشک برای زنان در دوران بارداری مفید است، اما روغن پونه باعث انقباض رحم شده و با افزایش جریان قاعدگی خطر سقط جنین در زنان باردار را افزایش می دهد.
- زیاده روی در مصرف پونه باعث افزایش فشار خون و تپش قلب خواهد شد. همچنین می تواند موجب تشنج شده و برای معده و کلیه مشکلات جبران ناپذیری ایجاد کند.
