ختمی و خواص آن

• بررسی ختمی از نظر گیاه شناسی
• طبع و مزاج ختمی
• ترکیبات شیمیایی ختمی
• خواص و فواید ختمی
• موارد منع مصرف ختمی
• شیوه مصرف ختمی

ختمی گیاهی علفی، پایا و چندساله از خانواده پنیرک، بومی مناطق شرق مدیترانه است که ارتفاع آن به حدود ۲ متر می‌رسد. ساقه‌ی آن از کرک‌های ریز که به رنگ خاکستری می‌باشد، پوشیده شده است. برگ‌های ختمی دندانه‌دار، پهن و مانند قلب می‌باشد. گل ختمی، از گل‌هایی با گلبرگ‌های سفید، آبی با زرد رنگ دارای کاسبرگ‌های سبز رنگ و دو ردیفه تشکیل شده و بساک پرچم‌های آن زرد کمرنگ یا نخودی می‌باشد. به همراه گل‌ها، اغلب میوه‌های گرد و پهن گیاه نیز مشاهده می‌گردند که به صورت دسته‌های سه تایی در اواخر تابستان ظاهر می‌شود. ریشه گل ختمی، متشکل از قطعاتی چوبی و سخت به رنگ سفید متمایل به قهوه‌ای روشن با پوسته‌ای نازک و طعم تلخ است که در مجاورت با آب لعاب فراوان ایجاد می‌نماید. ختمی به علت داشتن گل‌های زیبا به صورت گیاهی زینتی در باغچه‌ها کاشته می‌شود تمام قسمت‌های این گیاه استفاده‌ی طبی دارد. گل ختمی دارای سه نوع بنفش، سفید و سیاه می‌باشد.

ختمی از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است.

ختمی دارای لعاب و موسیلاژ زیادی است. این گیاه دارای مواد نشاسته‌ای، چربی، آسانس آنتوسيانين، آل‌تنین، دی اکسی بنزوئیک اسید و سیانیدین می‌باشد.

• ملین و برطرف کننده‌ی یبوست است.
• بیماری‌های تنفسی را برطرف می‌کند.
• گل ختمی خون موجود در ادرار را برطرف می‌کند.
• جوشانده‌ی گل ختمی برای کسانی که گردش خون ضعیفی دارند مفید است.
• سرفه‌های خشک را از بین می‌برد.
• گل ختمی رنگ موی طبیعی بسیار خوبی است که با استفاده از آن می‌توانید مو‌های خود را در خانه رنگ کنید. 
• شست و شوی چشم با جوشانده‌ی گل ختمی سبب ضدعفونی و التیام ناراحتی‌های چشم می‌شود.
• در درمان بیماری‌های سینه مؤثر است.
• مصرف ریشه و گل‌های گل ختمی ناراحتی کلیه و رحم در زنان را تسکین می‌دهد و به‌طور مؤثر ترشحات را درمان می‌کند.
• گل ختمی از سنگ کلیه جلوگیری می‌کند و احتقان سینه را تسکین می‌بخشد
• قرقره کردن جوشانده ختمی برای برطرف کردن گلودرد و التهابات حلق توصیه شده است.
• گل ختمی درد و ورم آسیب‌دیدگی‌ها را کاهش می‌دهد.

• ناراحتی‌های پوستی را برطرف می‌کند و پوست را نرم می‌سازد.
• تب را پایین می‌آورد.
• اسهال خونی را شفا می‌بخشد.
• ادرار را زیاد کرده و تورم را رفع می‌کند.
• خونریزی از رحم را برطرف می‌کند.
• معده را تقویت می‌کند.
• ریشه گل ختمی خاصیت نشاسته‌ای دارد و اشتها را افزایش می‌دهد.
• ناراحتی‌های مثانه را برطرف می‌کند.
• در رفع آنژین و برونشیت موثر است.
• قند خون را تنظیم می‌کند.
• سنگ کلیه را دفع می‌کند.
• در درمان سرماخوردگی موثر است.

• ضماد برگ ختمی در برطرف کردن دمل‌ها، ورم پستان و ورم معده موثر است.
• برای التیام شکستگی‌ها مؤثر است.
• ضماد برگ ختمی در برطرف کردن درد سیاتیک مفید است.
• رعشه را برطرف می‌کند.
• ورم بناگوش با ضماد برگ ختمی قابل درمان کنید.
• جوشانده‌ی برگ ختمی برای نرم کردن موی سر مفید است.

مادران باردار و زنان شیرده باید از زیاد خوردن ختمی پرهیز کنند.

• برای رفع اسهال خونی یک قاشق مرباخوری از پودر ختمی را در یک لیوان شیر دم کرده صاف کنید و میل نمایید؛ همچنین می‌توانید ۱۰ گرم ریشه‌ی، ختمی را پوست کنده، خرد کرده و در یک لیتر آب سرد خیس کنید و پس از ۸ ساعت آن‌ را صاف کرده و نگهداری و مصرف کنید.
• یک قاشق غذاخوری از پودر مخلوط گل ختمی و مامیران را در کمی آب یا سرکه حل نمایید، به صورت ضماد کنید و ۳۰ دقیقه روی صورت گذاشته و بعد بشویید. یک ماسک زیبایی مؤثر است.
• برای رفع لک قهوه‌ای پوست، ۱۰۰ گرم ختمی را در یک لیتر سرکه بجوشانید و صاف کنید، روزی ۲ بار به پوستی که لکه‌دار است بمالید تا موقعی که لک از بین برود.
• برای تسکین درد دندان یک قاشق غذاخوری از بذر ختمی را در یک لیوان سرکه دم کرده و سپس آن را روزانه ۳ تا ۶ بار غرغره کنید.
• برای مصرف دم کرده‌ی ختمی در حدود ۲۰ گرم ریشه ختمی را تمیز کرده و خرد کنید و آن را در یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید بماند تا سرد شود. سپس آن‌ را صاف کرده و با عسل میل کنید. این دم کرده برای بهبود سرفه مفید است.
• خوب است افراد سرد مزاج ختمی را با عسل بخورند.
• برای معالجه زخم معده، ریشه‌ی ختمی را با بابونه مخلوط و از آن چای درست کنید و صبح‌ها ناشتا بنوشید.
• ختمی بنفش را به مدت 5 الی 6 ساعت در آب خیس کرده، سپس آن را صاف کنید و گل‌های آن را فشار داده تا عصاره‌ی آن‌ها هم به شربت داخل شود، سپس کمی شکر به آن اضافه کرده و از این شربت برای رفع حرارت بدن استفاده کنید.
• می‌توانید از گلبرگ‌ها و غنچه‌های ختمی در انواع سالاد استفاده کنید. ساقه‌های آن هم بطور خام قابل مصرف هستند.