پرتقال با نام علمی Citrus sinensis درخت کوچکی است دارای برگهای سبز و گلهای سفید، پوست پرتقال نارنجی رنگ، کمی ناصاف و میوهی آن بسته به انواع مختلف شیرین و ترش، زرد رنگ و یا قرمز رنگ میباشند. پرتقال یکی از قدیمی ترین میوههایی است که بشر از آن استفاده کرده است و در حدود پانصد سال قبل از میلاد مسیح، کنفوسیوس از آن نام برده است.
در حال حاضر بیشتر از دویست نوع پرتقال در آمریکا کشت میشود و آمریکا نصف کل محصول پرتقال دنیا را تولید میکند. پرتقال اولیه، کوچک، تلخ و پر از هسته بوده است که بر اثر تربیت مهندسی ژنتیک و همچنین انتخاب نوع بهتر و کود کافی درشت تر و شیرین تر شده است. پرتقال ابتدا از چین به هندوستان برده شد و سپس از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافت.
طبع و مزاج پرتقال
طبع آن سرد و خشک است.
ارزش و مواد غذایی پرتقال
پروتئین | 2 گرم | ویتامین ث | 21 میلی گرم |
قند | 1. 2 گرم | فولات | 88 میکروگرم |
کربوهیدارت | 3. 7گرم | نیاسین | 1 میلی گرم |
قند | 1.2 گرم | ویتامین B6 | 21. 0 میلی گرم |
فیبر غذایی | 2. 3 گرم | روی | 6. 0 میلی گرم |
سدیم | 8 میلی گرم | منگنز | 99. 0 میلی گرم |
پتاسیم | 303 میلی گرم | منیزیم | 57 میلی گرم |
کلسیم | 81 میلی گرم | آهن | 8. 0 میلی گرم |
چربی تام | 1. 0 گرم | انرژی(کالری) | 31 کیلو کالری |
خواص پرتقال
- اسانس پرتقال ضد عفونتهای میکروبی است.
- پرتقال تقویت کنندهی معده و ضد گاز معده است
- پرتقال ضد سم، ادرارآور، نرم کنندهی سینه و ضد استفراغ است.
- خوردن جوشاندهی پوست پرتقال برای درمان سرماخوردگی و سوء هاضمه مفید است.
- له شدهی پوست پرتقال مرهم خوبی برای اگزما و ناراحتیهای پوستی است.
- جوشاندهی برگهای پرتقال برای شست و شوی ورمها و کاهش درد مفید است.
- خوردن پرتقال ضد اسپاسم و آرام بخش است.
- اسانس پرتقال را برای ضد عفونی کردن به کار میبرند.
- پرتقال خون را تمیز میکند.
- آب پرتقال برای رفع ناراحتیهای صفراوی و اسهالهای صفراوی مفید است.
- هستهی پرتقال را له کنید و شب روی پوست صورت بگذارید، چین و چروک را از بین میبرد. جوشاندهی برگ درخت پرتقال عرق آور و ضد درد است.
- دم کردهی گلهای پرتقال برای رفع دل به هم خوردگی مفید است.
- جوشاندهی برگهای پرتقال درمان کننده برونشیت است.
- آب پرتقال ملین است.
- اگر آب پرتقال با نمک خورده شود، کرم معده و روده را دفع میکند.
- اگر اسانس پرتقال را روی قسمتهایی از بدن که مبتلا به نقرس و رماتیسم است بمالید، درد را برطرف میکند.
- پرتقال دارای مواد معدنی زیادی است، بنابراین خوردن آن کمبود مواد معدنی را جبران میکند.
- برای برطرف کردن چین و چروک صورت و شادابی آن قسمت خوراکی پرتقال را روی صورت بمالید و بعد از پانزده دقیقه با آب بشویید.
- حتماً به کودکان شیرخواری که از شیر مادر استفاده نمیکنند، روزانه دو تا سه قاشق چای خوری آب پرتقال تازه بدهید.
- از پرتقال برای کم کردن وزن میتوانید استفاده کنید. طرز استفاده بدین صورت است که باید یک عدد پرتقال و سه عدد لیموترش را پوست بکنید، به قطعات کوچک تقـسیم کنید، بعد آن را داخل دیگی بریزید و به آن نیم لیتر آب اضافه کنید و به مدت ده دقیقه بجوشانید، سپس سه قاشق عسل به آن اضافه کرده و مجدداً به مدت پنج دقیقه بجوشانید و آن را صاف کنید. از این شربت یک فنجان در روز بنوشید تا وزن شما به مقدار ایده آل برسد.
- گرچه پرتقال اسیدی است، ولی خاصیت قلیایی به بدن میدهد و برای کسانی که گوشت زیاد مصرف میکنند و بدنشان اسیدی شده است، مفید است.
- برای استفادهی بیشتر از مواد غذایی پرتقال، بهتر است که پوست زردرنگ آن را بگیرید و با پوست سفید و ورقههای داخل آن بخورید، زیرا در پوست سفید آن مواد معدنی زیادی وجود دارد که اثر اسید موجود در پرتقال را خنثی میکند.
- خواص گفته شده فقط منحصر به پرتقال رسیده میباشد و آب پرتقال موجود در فروشگاهها و سوپر مارکتها این خواص را ندارند.

پرتقال ضد سرطان
کارشناسان مؤسسهی ملی سرطان آمریکا معتقدند، موارد سرطان معده در آمریکا کم است. زیرا در تمام ماههای سال، پرتقال و مرکبات در دسترس همه قـرار دارد و بیشتـر مـردم آن را مصرف میکنند. ویتامین C یکی از عوامل مهم مهارکنندهی سرطان است، به طوری که این ویتامین را دشمن نیرومندی علیه یکی از عوامل شناخته شدهی سرطان زا یعنی نیتروزامینها میشناسند.
مصرف زیاد پرتقال، علاوه بر پیشگیری از سرطان معده در پیشگیری از انواع دیگر سرطانها نیز مؤثر است، از جمله سرطان مری در اشخاصی که زیاد پرتقال میخورند، ۵۰ درصد کمتر از اشخاصی است که آن را کمتر مصرف میکنند و یا اصلا نمیخورند. همچنین میـزان ابتلا به سرطان لوزالمعده در مصرف کنندگان پرتقال در پایین ترین حد قرار دارد.
پرتقال و کلسترول
محققان دریافتهاند که پرتقال و سایر مرکبات، در پایین آوردن کلسترول خون نیز مؤثرند و این خاصیت مدیون وجود پکتین یا مادهی الیافی پوست و ورقههای نازک مابین پرههای پرتقال است. در مواردی که هدف، کاهش کلسترول و تأمین سلامت شریانها باشد، بـرای استفاده از حداکثر نیروی درمانی پرتقال توصیه میشود که پرتقال را با لایههای سفیدرنگ زیر پوست و لایههای نازک داخل پرتقال که حاوی پکتین هستند. مصرف کنید.
پرتقال و بیماری فشار خون
افرادی که فشار خونشان بالاست و برای کنترل آن دارو مصرف میکنند، به احتمال زیاد به دلیل استفاده از داروهای ضد فشار خون و یا برای بالا بودن سدیم در بدنشان، پتاسیم آن ها از حد طبیعی پایین تر آمده و مشکلاتی در وضع سلامت آنها به وجود میآید. این بیماران باید به طور مرتب پتاسیم خونشان را مورد آزمایش قرار داده و کاملا زیر نظر پزشک معالجشان باشند. البته درمان کمبود پتاسیم به طور مصنوعی امکان پذیر است و با تجویز پزشک صورت میگیرد، ولی این بیماران باید همیشه در تعدیهی روزانهی خود از مواد غذایی حاوی پتاسیم بالا استفاده کنند. آب پرتقال سرشار از پتاسیم است و در یک لیوان بزرگ آب پرتقـال حـدود350 میلی گرم پتاسیم وجود دارد. میوههای زرد مانند موز، انواع مرکبات، زردآلو، هلو، انگور، خرما و طالبی نیز دارای پتاسیم فراوان هستند، ولی چون آب پرتقال کالری کمتری دارد، مناسب تر است، زیرا مـواد خوراکیای که کالری زیاد تولید میکنند برای مبتلایان به فشار خون مناسب نیستند.
آب پرتقال صحیح چگونه به دست میآید؟
پرتقال را پوست کنده، البته مانند پوست کندن یک سیب، یعنی پوست دوم سفیدرنگ روی آن بماند و بعد به قطعات ببرید و در دستگاه آبمیوه گیری بیندازید، درست مثل زمانی که میخواهید آب هویج بگیرید. آب پرتقال شما باید شیری رنگ باشد، نه کاملا نارنجی، زیرا آب نارنجی رنگ پرتقال در واقع قند پرتقال است و آب شیری رنگ، قند و خاصیتهای دیگر.
مضرات پرتقال
- در پرتقال موادی از نوع آلکالوئیدها وجود دارد که در مبتلایان به نارسانی کبد ایجاد حساسیت و ناراحتی مینماید، بنابراین اینگونه اشخاص باید در مصرف پرتقال احتیاط کنند.
- خوردن پرتقال به همراه ماهی شور و یا گوشت موجب سوء هاضمه میگردد.
- اسانس پرتقال به آسانی فاسد میگردد و بوی ناپسند، طعم تند و سوزاننده به خود میگیرد، به این علت همیشه باید اسانس پرتقال را به طور تازه مصرف نمود و در جای خنک و به دور از نور آفتاب نگهداری کرد.